Э. Шодмонов, Д. Бабабекова, Б. Турсунов корхона иқтисодиёти ва инновацияларни бошқариш

стратегик, узоқ муддатли, қисқа муддатли ва жорий 
режалаштириш
каби тушунчалар қўлланмоқда. Уларнинг ҳар бири ўз 
шакли, кўрсаткичларни ишлаб чиқиш ва ҳисоблаш усулларига эга. 
Стратегик режалаштириш
хўжалик юритишнинг бозор тизимидагина 
вужудга келиб, 10-15 йиллик даврни ўз ичига олади. У корхона раҳбарияти-
нинг масъулиятли вазифаси ҳисобланади ҳамда ривожланишнинг устивор 
йўналишларини топиш ва бозорда юзага келиши мумкин бўлган талабни 
инобатга олган ҳолда ресурс билан таъминлашга қаратилган. 
Стратегик режалаштириш асосида яқин 3-5 йилга мўлжалланган 
узоқ 
муддатли режалаштириш
амалга оширилади. У корхона фаолиятининг 
ишлаб чиқариш, сотиш, харажатлар, молия каби турларини ўз ичига олади 
ҳамда ўз мазмуни ва мақсадли функцияларига кўра, стратегик режалаш-
тиришдан фарқ қилмайди. 
Қисқа муддатли режалаштиришда
корхона фаолияти ва ривожла-
ниши 1-3 йилга мўлжаллаб режалаштирилади. Унинг ўзига хослиги шундаки, 
биринчи йил кўрсаткичлари ҳар чоракда, иккинчи ва учинчи йил кўрсат-
кичлари эса ҳар ярим йил ѐки бир йилда аниқлаштирилади ва тўғрилашлар 
киритилиб борилади. Бунинг мақсади сифатида эса, режа кўрсаткичларининг 
иқтисодий муҳит, бозор ва фан-техника тараққиѐтида юз бераѐтган 
ўзгаришларни тўлароқ акс эттиришга интилишни кўрсатиш мумкин. 

---

Бозор муносабатларида рақобатчиликни кучайтириш ҳамда хўжалик 
юритиш ва ҳаѐтий жараѐнлар динамикаси ҳисобига 
жорий режалаштириш
амалга оширилиб, унга чоракларга бўлинган йиллик режалар асос қилиб 
олинади. Ушбу режалар қоидага кўра, ўзгарувчан бўлиб, жорий йилнинг 
биринчи уч ойи учун 
қатъий, ҳаётий кўрсаткичлар
белгиланиб, кейинги 
тўққиз ой давомида уларга тўғрилашлар (корректировка) киритилади. Улар 
қисқа муддатли режаларга қараганда, айниқса, ишлаб чиқариш ҳаракати ва 
моддий-товар бойликлари заҳираси, баҳони шакллантириш қисмида янада 
аниқроқ ҳисобланади. Умуман олганда, корхонанинг турли бўлим ва 
хизматлари вазифалари бундай режаларда ўзаро боғланади. 
Режалаштиришнинг исталган тури корхона фаолиятининг бирон-бир 
жиҳатини акс эттирувчи, умумий ва хусусий, сифат ва миқдор кўрсаткич-
ларига асосланади.