Yu. S. Shokirova, E. Yunusaliyev

O‘yin senariysi 
 
I bosqich. Tashkiliy masalalar 
 
№ 
O‘qituvchi harakatlari 
Talabaning vazifalari 
1 
2 
3 
1 Tadbirkorlik g‘oyasini tanlash va shakllantirish

Tadbirkorlik imkoniyatlari va ularni tahlil 
qilish - 
ga oid o‘tgan mavzuda o‘rganilgan asosiy 
tushunchalarni takrorlash uchun talabalar bilan 
savol-javoblar uyush-tiradi. 
So‘ngra tadbirkorlik faoliyatini tashkil qilishda 
asosiy 
masalalardan 
yana 
biri 
bo‘lgan 
tadbirkorlik 
g‘oyasini 
to‘g‘ri 
tanlashning 
ahamiyati, uni tanlash qoidalari to‘g‘risida 
nazariy tushuncha beradi va talabaning dars-ga 
tayyorgarligini tekshiradi. G‘oyani, uni amalga 
oshirish imkoniyatlaridan kelib chiqib, tanlash 
maqsadga muvofiq bo‘lishini ta’kidlaydi.

Talabalar - savol javobda 
qizg‘in ishtirok etadi va 
o‘tgan mavzu bo‘yicha 
olgan 
bilimlarini 
namoyish etadi. 

Tadbirkorlik g‘oyasi va 
uni 
tanlash qoidalari, g‘oyani 
tanlashda 
tadbirkorlik 
imkoniyatlarini 
hisobga 
olishning 
ahamiyati 
to‘g‘risida 
munozara 
uyushtiradilar 
va 
darsga 
tayyorgarliklarini namoyish 
etadilar. 
Talabalar diqqatini yana bir muhim masalaga: 
tadbirkorlik g‘oyasini tanlashda o‘zining shaxsiy 
sifatlarini hisobga olishga qaratadi. 
«Tadbirkorlikning shaxsiy 
sifatlarini aniqlash»ga oid 
test bajaradi va o‘ziga 
baho beradi. 
* Tadbirkorlik g‘oyasini tanlash qoidalari bilan 
ta-nishtiradi. 
* O‘zi biznesning qaysi turi 
bilan 
shug‘ullanishga 
moyilligini 
aniqlaydi 
va 
g‘oya tanlashga kirishadi. 
* Guruh talabalarini 4-5 kishidan iborat kichik 
guruhlarga bo‘ladi, har bir kichik guruhga bosh-
liq tayinlaydi. 
«Fikrlar hujumi» qoidasiga binoan tadbirkorlik 
g‘oyasini tanlashga kichik guruh qatnashchilarini 
tayyorlashni guruh boshliqlariga topshiradi. 
Har bir guruh boshlig‘i o‘z 
kichik guruhini ishni 
bajarishga tayyorlaydi. 

---

105 
* «Fikrlar hujumi» uchun tayyorlangan 
savolnoma bilan tanishtiradi va uni o‘tkazish 
tartibini tushuntiradi. 
Savolnoma 
asosida 
tad-
birkorlik g‘oyasini tanlaydi-
lar. 
Guruh 
bosh-liqlari 
hakamlik qiladi. 
* Har bir kichik guruh boshliqlarining 
ma’lumotlarini eshitadi va munozarada 
qatnashadi, zaruriy maslahatlar beradi, tuzatish-
lar kiritadi. 
* Kichik guruh boshliqlari 
o‘z guruhchalari bilan bir-
galikda tanlagan g‘oyalari 
haqida ma’lumot beradi va 
tanlagan g‘oyasini asoslab 
beradi. 
Talabalarni ishning bu bo‘limini muvaffaqiyatli 
bajarganliklari uchun rag‘batlantiradi va bu 
bo‘limga yakun yasaydi. 
Barcha guruh talabalari 
munozarada ishtirok etadi-
lar. 
2 Tadbirkorlik va kichik biznesning iqtisodiy sa-
maradorligi mohiyati va ahamiyati to‘g‘risida 
talabalar bilimini aniqlash maqsadida savol-
javoblar uyushtiradi. 
Savol-javoblarda barcha 
talabalar faol qatnashadilar. 

Nima uchun bozor munosabatlari sharoitida 
tadbirkorlik va kichik biznesga katta e’tibor beri-
lyapti? 
Talabalar bu savolga muzo-
kara tarzida javob beradilar. 
Shu masala yuzasidan Prezidentimizning qaysi 
asarlarini va nutqlaridan keltira olasiz? 
I.Karimovning asarlari, 
nutqlarini keltiradilar. 
I.Karimovning «Tadbirkorlik va kichik biznesni 
rivojlantirish - taraqqiyot garovi» degan iborasi-
ni qanday tushunasiz? 

Qisqa 
muddatli 
munozara 
uyushtiradilar 
va 
bu 
iboraning 
mazmunini yoritadilar 

Iqtisodiy samaradorlik nima? 

Iqtisodiy samaradorlikka 
ta’rif beradilar. 
Iqtisodiy 
samaradorlikni 
aniqlovchi 
ko‘rsatkichlarni ayting. 

Iqtisodiy samaradorlikni 
aniqlovchi ko‘rsatkichlar 
tizimini aniqlaydilar. 

Tadbirkorlik faoliyatining iqtisodiy samara-
dorligi nimalarga bog‘liq? 

Tanlagan g‘oyangizni samarali bo‘lishini 
izohlab bering? 
Bu masala bo‘yicha natijalarni umumlashtiradi 
va bo‘limga yakun yasaydi 

O‘zlarining tanlagan 
g‘oyalarida iqtisodiy sa-
maradorlikka qanday er-
ishish mumkinligini 
izohlab beradilar 
3 Tadbirkorlik g‘oyasining iqtisodiy samaradorlig-
ini aniqlash. 

---

106 

Iqtisodiy 
samaradorlikning 
asosiy 
ko‘rsatkichlari bo‘yicha savol-javoblar uyush-
tiradi. 
-
Foyda nima va u qanday aniqlanadi? 
-
Balans foyda va sof foyda deganda nimani 
tushunasiz va uni aniqlashni ayting. 
* Foyda, sof foyda va 
balans foydaga ta’rif beradi, 
ularni hisoblash formulasini 
aytadi.

Rentabellik nima va unga qanday erishiladi? 
* Rentabellikka ta’rif be-
radi, unga erishish yo‘llarini 
aytadi va hisoblash formu-
lasini keltiradi. 
Tadbirkorlik g‘oyasini amalga oshirish uchun 
sarflangan kapital xarajatlar qanday hisoblanadi? 
* Ta’rif beradi va hisoblash 
formulasini keltiradi? 
Tadbirkorlik g‘oyasi iqtisodiy samaradorligini 
baholash 
bo‘yicha 
barcha 
tushunchalarni 
umumlashtiradi. Muno-zarada faol ishtirok etgan 
talabalarni rag‘batlantiradi va bu bo‘limga yakun 
yasaydi. 
Tadbirkorlik g‘oyasini amalga oshirishdan kuti-
layotgan iqtisodiy samaradorlikni tahlil qilish 
Tadbirkorlik g‘oyasini amalga oshirishdan kuti-
layotgan iqtisodiy samaradorlikning asosiy 
ko‘rsatkichlarini 
hisoblash 
ketma-ketligini 
tuzishga ko‘rsatma beradi. 
* Kichik guruh boshliqlari 
guruh qatnashchilari bilan 
birgalikda 
ko‘rsatkichlar 
ketma-ketligini aniqlaydilar. 

Ko‘rsatkichlarni hisoblashga ko‘rsatma 
beradi va nazorat qiladi. 

Ko‘rsatkichlarni 
hisoblaydilar: 
1.
Biznesni 
ro‘yxatdan 
o‘tkazish xarajatlari. 
2.
Mahsulot ishlab chiqarish 
(xizmat ko‘rsatish)ni tashkil 
qilish xarajatlari (kapital). 
3.
Mahsulot ishlab chiqarish 
xarajatlari (kapital). 
4.
Mahsulotni sotish 
xarajatlari (joriy) 
5.
Kutilayotgan tushum. 
6.
Kutilayotgan balans foy-
da. 
7.Foydadan 
olinadigan 
soliqlar. 
8.
Sof foyda. 

---

107 

Olingan natijalarni tahlil qilishni o‘rgatadi. 
Tahlil natijalari bo‘yicha munozara uyushtiradi 
va uni o‘zi boshqaradi. 

Har bir kichik guruh 
qatnashchilari 
natijalarni 
o‘zaro muhokama qiladi. 

Kichik guruh boshliqlari 
tahlil natijalarini birin-ketin 
e’lon 
qiladi. 
Olingan 
ma’lumotlar 
barcha 
talabalar 
ishtirokida 
muhokama qilinadi 

Eng yaxshi deb topilgan g‘oyalarni amalda 
tadbiq etishga tavsiya qiladi. Kamchiliklarini 
to‘ldiradi. 

Amaliy ishga yakun yasaydi. 

Amaliy ish o‘yinini o‘tkazishda faol ishtirok 
etganliklari uchun talabalarni rag‘batlantiradi. 

Mavzu ustida mustaqil ishlash va g‘oyani 
oydinlashtirish uchun topshiriqlar beradi.