Yu. S. Shokirova, E. Yunusaliyev

 
 
 
(6.29)
bu yerda, 
M
r
- 1000M
3
hajmidagi xonaning temperaturasi 1
0
Sga oshirish uchun zarur 
bo‘ladigan shartli yoqilgan normasi; 
T
is
- isitilish davri uzunligi davomiyligi; 
V
zd
- isitilayotgan xona hajmi, ming m
3
; 
t
t
- tashqaridagi o‘rtacha havo temperaturasi; 
t
i
- ichkaridagi havo temperaturasi; 
29
- 1kg yoqilg‘ining isitish qobiliyati. 
Siqilgan havoga bo‘lgan talab (m
3
) quyidagicha aniqlanadi: 
 
y
t
foy
x
h
К
К
N
F
еV
Q




 
 
 
 
(6.30) 
bunda, 
V
x
- bitta jihozga sarflangan siqilgan havoning o‘rtacha soatli sarfi, m
3
/s; 
 
N
- ciqilgan havoni iste’mol qiluvchi jihozlar soni; 
F
foy
- bir jihozning yillik ish vaqti fondi; 
K
t
- ish bilan ta’minlanganlik koeffitsienti; 
K
y
- siqilgan havoni yo‘qolishini hisobga oluvchi koeffitsient. 
Zaruriy yoqilg‘i turi miqdori quyidagi formuladan aniqlanadi: 
yo
is
yoq
g
Q
Q

(6.31)
bu yerda, 
g
yo
- 1kg yonish issiqligi, mdj. 
Katta hajmga ega bo‘lmagan korxonalarda energetika xo‘jaliklarini bosh 
mexanik bo‘limiga topshiriladi. Bu holda energetik bosh mehanikning yordamchisi 
yoki energotsexning rahbari hisoblanadi. 
Katta korxonalarda zavod boshqarmasi tarkibida mustaqil bo‘lim tashkil 
etilib, uni bosh energetik boshqaradi. U energotsex, energiya laboratoriyalarining 
ish faoliyatiga rahbarlik qiladi. 
Bosh energetik bo‘limi tarkibida quvvatlardan foydalanish va quvvat ishlab 
chiqaruvchi asbob-uskunalar ekspluatatsiyasi bo‘limlari tashkil etiladi hamda 
ularning quvvatlaridan foydalanish, ularning sarfi, hisob-kitoblarining rejasini olib 

---

199 
boradi. Asbob-uskunalarni sozlash va modernizatsiya qilish ishlarini rejalashtiradi 
va nazorat ishlarini bajaradi.