„amalga oshirish

---

Funksiya
Funksiya
 (
lotincha
: 
functio
— „bajarish“, „amalga oshirish“) (tilshunoslikda) — muayyan til, til
birligi, lisoniy shaklning u yoki bu vazifani bajarish qobiliyati; tilning kishilik jamiyatidagi roli,
vazifasi; til tizimining barcha sathlarida uning birliklari oʻrtasidagi bogʻliqlik yoki
munosabatlar. Til birligi funksiyasini belgilash uning muayyan til (til tizimi)dagi rolini
aniqlashni koʻzda tutadi, mas, gapda kommunikativ (biror narsa, voqea haqida xabar berish)
va nominativ (ushbu voqeani atash) funksiyalar ajratilishi mumkin. Har bir til birligi maʼlum
maqsad uchun xizmat qiladi, yaʼni muayayn funksiyani (vazifani) bajaradi, shuning uchungina
boshqa til birligidan farq kilgan holda mavjud boʻladi. Til birliklarining koʻplab funksiyalari —
oʻxshatish, ajratish, farqlash funksiyalari ajratiladi; ana shu funksiyalarga muvofiq ravishda til
birliklarining oʻzlari ham farqlanadi, ajratiladi. Mac, fonema turli soʻz va morfemalarni farklash
yoki ular orasiga chegara qoʻyish uchun xizmat qiladi.
Funksiyalar nafaqat til birliklarini, balki tilning oʻzini tizim sifatida tavsiflashda ham
oʻrganiladi. Tilning asosiy funksiyalari: kommunikativ (muomala, aloqa qilish funksiyasi),
bilish, aks ettirish, shakllantirish, aloqa oʻrnatish, nominativ (borlikdagi narsa va hodisalarni
nomlash, atash), ekspressiv (ifoda, bayon funksiyasi), apellyativ (murojaat, undash, daʼvat
funksiyasi) va boshqa Til funksiyalari qatorida uning sathiy funksiyalari — fonologik,
morfologik va boshqa funksiyalari ham koʻrsatiladi. Funksional nuqtai nazardan til tizimi koʻp
oʻlchovli tuzilma boʻlib, uning namoyon boʻlish shakllari (ogʻzaki va yozma til), ijtimoiy
maqsadvazifasi (adabiy til, ijtimoiy guruxlar tillari, argo va boshqalar), estetik yunalganligi
(poetik til) va boshqa jihatlari farklanadi.
Manbalar