Намуна (Образец)

 
5.2. Korporativ boshqaruvning standartlari 
Korporativ 
boshqaruvning 
standartlari 
tuzishilgan 
mamlakatlarda 
mamlakatning o‘ziga xos xususiyatlari, qonunchilik asosilari asosida tuzishilgan. 
1991 yilda Buyuk Britaniyada Adrian Kedberi rahbarligidagi Qo‘mita tomonidan 
korporativ boshqaruvning standarti “Kedberi kodeksi” tayyorlangan. Qo‘mita 

---

55 
Moliyaviy axborotlar kengashi, London fond birjasi va hisobxona xodimlari 
kasaba uyushmasi tomonidan tuzishilgan. Fransiyadagi korporativ boshqaruv 
amaliyotida xususiy korxonalar uyushmasi milliy kengashi va Fransiya korxonalari 
harakati tomonidan tashkil etilgan guruh, M.Veno raislik qilgan Korporativ 
boshqaruv bo‘yicha qo‘mitaning tavsiyalari (1995 va 1999 y.)ni ham standart 
toifasiga kiritiladi. 
1994 yilda “Jeneral Motors” Direktorlar Kengashi tomonidan “AQSHda 
korporativ boshqaruvning asosiy yo‘nalishlari va muammolari” tezislari 
tayyorlangan. Dunyoda eng yirik nafaqa fondi va etakchi institutsional 
investorlardan biri bo‘lgan “Istefoga chiqqan fuqarolik xizmatchilar Kaliforniya 
nafaqa fondi” tomonidan 1998 yilda “AQSHda korporativ boshqaruvning asosiy 
tamoyillari va yo‘nalishlari”; ishlab chiqilgan. 
Meksika tadbirkorlik muvofiqlashtirish kengashining Korporativ boshqaruv 
bo‘yicha qo‘mitasi 1999 yilda “Eng afzal amaliyot kodeksi”ni taqdim qilgan. 
Janubiy Afrika Respublikasi (JAR) Tadbirkorlik palatasi, Yoxannesburg fond 
birjasi va JAR Direktorlar instituti tomonidan 1994 yilda “Korporativ amaliyot va 
munosabatlar kodeksi” taqdim etilgan. 1999 yilda Gretsiyada Moliyaviy bozorlar 
bo‘yicha qo‘mitasi “Gretsiya korporativ boshqaruv tamoyillari”ni tayyorlagan. 
2000 yilda Germaniya korporativ boshqaruv bo‘yicha guruh tomonidan eng ilg‘or 
amaliyotdagi nemis korporativ boshqaruv kodeksi yaratilgan.
Braziliya korporativ boshqaruv instituti tomonidan 1999 yilda “Lozim 
darajadagi amaliyot kodeksi” tayyorlangan. Hindiston sanoat konfederatsiyasi 
tomonidan 1998 yilda “Tavsiya qilinuvchi korporativ boshqaruv kodeksi” taqdim 
qilingan. Malayziya Oliy moliya qo‘mitasi tomonidan 1999 yilda “Korporativ 
boshqaruv kodeksi” taqdim etilgan. Gonkong fond birjasi tomonidan 1989 yilda 
(keyinchalik to‘ldirilgan) “Eng afzal amaliyot kodeksi va umumjamoa 
kompaniyalarning direktorlari uchun tavsiyalari” taqdim etilgan. 
Korporativ boshqaruv kodeksida quyidagi talablar qo‘yiladi:
 
- emitent ustav hujjatlariga; 
- emitent dividend siyosatiga; 

---

56 
- emitent aksiyadorlarining Umumiy yig‘ilishini chaqirish va o‘tkazish 
tartibiga; 
- ishonchnomalar bilan ovoz berish tartibiga; 
- Kuzatuv kengashini shakllantirish qoidalariga; 
- Kuzatuv kengashi faoliyatining qoidalariga; 
- Kuzatuv kengashi a’zolariga taqdirlashni belgilash tartibiga; 
- mustaqil auditor faoliyati ustidan nazoratni amalga oshirish tartibiga; 
- insayderlik axborotlari ishlatilgan bitimlar va shuningdek manfaatdorlik 
mavjud bo‘lgan bitimlarning amalga oshirilishi ustidan ichki nazorat qilish 
tartibiga;
- emitentning qayta tashkil qilinishi va tugatilishi bilan bog‘liq qarorlarning 
qabul qilinishi va muvofiq axborotlarni berish tartiblariga; 
- qimmatli qog‘ozlarni emissiya qilish va korporativ harakatlarni amalga 
oshirish (aktivlarni katta hajmda sotib olish va sotish, kompaniyalarning 
birlashishi, qo‘shib olinishi) bo‘yicha qarorlarning qabul qilinish tartibiga; 
- emitentning davlat hokimiyat organlari va mahalliy o‘z - o‘zini boshqarish 
organlari bilan o‘zaro munosabatda bo‘lish tamoyillariga. 
Yuqoridagi korporativ boshqaruv institutlari tomonidan korporativ 
munosabatlar ko‘rib o‘tilganidan so‘ng korporativ boshqaruvni amalga oshirish 
uchun takliflar tizimi ishlab chiqilgan.