Neft va gazni qayta ishlash kimyoviy texnologiyasi kafedrasi

7

 Xikmatov Abbos Ayoz   

---

TEXNIK

QISM

8

 Xikmatov Abbos Ayoz   

---

Moy

Neftdan olinadigan har xil sohalarda ishlatiladigan moylar atmosfera bosimi ostida

haydab olingan neft qoldig‘i mazutdan olinadi. Moylami ishlab chiqarish jarayoni 3

bosqichdan iboratdir:

1. Boshlang'ich xomashyoni tayyorlash — moy fraksiyalarini olish.

2. Olingan moy fraksiyalaridan komponentlar olish.

3.   Komponentlami   aralashtirish   (kompaundirlash)   ularga   qo‘ndirma   qo‘shish   va

tovar mahsulot olish.

Boshlang‘ich   xomashyoni   tayyorlashda   mazutni   vakuum   ostida   haydab

fraksiyalaiga   ajratiladi.   Moylami   olishda   ishlatiladigan   usulga   qarab   ular   ikki

gmppaga bo‘linadi.

1. Distillyat gruppasi — bunga vakuum ostida 300-400°C, 350-420°C, 420-450°C

va 450-500°C da mazutni qizdirib olinadigan fraksiyalar.

2.   Mazutni   vakuumda   haydalgandan   keyingi   qoldiq—   gudrondan   (500°C   dan

yuqori) olinadigan moylar.

Distillyat   moy   fraksiyalaridan   qayta   ishlab   olingan   surkov   moylari—distillyat

moylar deyiladi, gudrondan olinganlari-qoldiq moylar deyiladi. Boshlang'ich moy

fraksiyalaridan moy komponentlarini olish murakkab ko‘p bosqichli jarayondir. Har

bir bosqich vazifasi moylami ekspluatatsiya xususiyatini pasaytiradigan gmppalar

birikmasidan tozalashdir. Neft fraksiyalaridan hamma kislotali xossaga ega bo'lgan

birikmalami,   to‘yinmagan   uglevodorodlami,   qisman   oltingugurtli   va   smolali

birikmalami,   qisqa   yon   zanjirli   polisiklik   aromatik   uglevodorodlami,   qattiq

parafinlarni   chiqarib   tashlash   kerak.   Boshlang‘ich   moy   fraksiyalaridan   moy

komponentlarini olish asosida yuqorida ko‘rsatilgan zararli komponentlami tozalash

yotadi.   Bu   usullar—fizik   (erituvchilar   bilan   ekstraksiyalash),   eritmadan   past

haroratda   cho'ktirish,   fizik-kimyoviy-adsorbsiya,   kimyoviy   usul-N2S04   bilan

tozalash va gidrotozalashdir.