E. Egamberdiev

Kichik korxonalar kimlar tomonidan yaratiladi? 
- fuqarolar, oila a’zolari va boshqa shaxslar tomonidan yaratiladi; 
- davlat, ijara, jamoa, qo’shma korxonalar xissadorlik jamiyatlari, xo’jalik 
assotsiatsiyalari va boshqalar tomonidan; 
- ijtimoiy tashkilotlar; 

---

66
- yuqorida aytilgan tashkilotlar bilan hamkorlikda yaratiladi; 
- faoliyat ko’rsatib turuvchi korxonalar tarkibidan mulk egasi rozi bo’lgan xolda, 
jamoa a’zolarining tashabbusi natijasida yaratiladi. 
Bundan tashqari kichik korxonalar
monopol xokimlikka qarshi tashkilot 
qarori asosida 
majburiy ravishda yoki birlashma
va korxonalarni yiriklashib 
ketishi natijasida yaratiladi.
Kichik korxonalar birinchi galda xalq iste’mol 
tovarlarini ishlab chiqarish va aholiga maishiy xizmat ko’rsatish uchun 
yaratiladi. 
Ular boshqa har qanday xalq xo’jaligi tarmoqlarida ham turli xil mulk 
shakllari asosida tashkil etilishi mumkin. 
Kichik korxonalarni ta’sis etuvchilar bir yoki bir necha yuridik shaxs yoki 
jismoniy shaxslar bo’la oladi. Kichik biznes faoliyati keng tarqalgan ular qonun bilan 
man etilmagan har qanday faoliyat turi bilan shug’ullanishlari mumkin Ular bitimlar 
tuzishi, mulk topib faoliyat ko’rsatishi tashqi bozorga chiqishi, savdo sotiq ishlarini 
amalga oshirishi, vositachilik qilishi, valyuta bilan ishlash va boshqa ishlar buyicha 
bitimlar tuzishi mumkin. 
Kichik biznes-xo’jalik yuritishning shunday shakliki - bunda korxonalar 
davlatga bog’liq bo’lmagan xolda mustaqil amal qiladilar. 
Ular ishlab 
chiqaradigan maxsuloti turlarini, hajmini, o’zlari belgilaydilar; o’z xoxishiga ko’ra 
mahsulotni xoxlagan bahoda, xoxlagan sharoitda sotadilar yoki xizmat ishlarini 
bajaradilar; korxonani rivojlantirish fondiga, ijtimoiy ishlarga, rezerv fondiga 
foydadan ajratmalar me’yorini, mehnatga xaq to’lash shakli va miqdorini ham
ixtiyoriy ravishda aniqlaydilar; mahalliy sharoitga tez moslashadilar, tezda bir 
qarorga keladilar va h.k.
Shunday qilib, kichik korxonalarning boshqa korxonalardan farqi ularning 
ana shu afzalliklaridadir. 
Kichik korxonalar muttasil faoliyat ko’rsatishlari uchun uyushma, 
assotsiatsiyalarga birlashishlari, turli xil kooperativlar tartibiga kirishlari mumkin, 
ya’ni xaqlari bor, majbur emaslar deb ko’rsatilgan “Tadbirkorlik faoliyatini 
erkinligining kafolatlari to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonunida… Bu 

---

67
to’g’rida batafsil boshqa manbalarga murojaat qilish mumkin. Kichik korxonalar 
asosida tashkil etilgan korxonalar ularni moddiy- texnika resurslari bilan ta’minlab 
turishlari zarur. 
Korxonalarni kichikligi, ularning afzalliklari ularga imtiezlar berilishi 
zarurligini keltirib chiqaradi. Bunday sharoit ularni albatta rag’batlantiradi. 

---

68