E. Egamberdiev

O’zbekiston respublikasida korxonalar
faoliyatiga bog’liq bo’lgan boshqa 
qonunlar: tovar - pul munosabatlari rivojlanayotgan va boshqarilayotgan bozor 
sharoitida mulkchilikning barcha shakliga mansub korxonalarni barpo etish, ular 
faoliyatining, ularning qayta tashkil etish va tugatishning umumiy xuquqiy, iqtisodiy 
va ijtimoiy asoslarini belgilab beradi.

---

55
Qonun foyda olishni ko’zlab ish olib boradigan korxonalarning 
mustaqilligini ta’minlashga qaratilgan bo’lib, ularning xuquqlari va 
mas’uliyatini belgilaydi, boshqa korxonalar va tashkilotlar, davlat boshqaruv 
idoralari bilan munosabatlarini tartibga soladi.
Bu davrdagi qonun chiqarish jarayoni konstitutsiyaviy jihatdan asoslangan ikki 
muhim printsip: turli shakldagi (shu jumladan xususiy) mulk erkinligi va tengligi 
printsipi hamda iqtisodiy faoliyat erkinligi printsipi asosida rivojlandi. 
Bozor munosabatlari talablariga javob bera oladigan xissadorlik kompaniyalari, 
uyushmalar, birjalar, kimmatbaho qog’ozlarni hisobga oladigan va saqlaydigan 
depozitoriy, savdo uylari singari bozor infrastrukturasi ob’ektlari barpo etilgan. Bu 
qonunlar tashqi iqtisodiy faoliyatni sezilarli darajada kengaytirish imkonini berdi, 
xorijiy sarmoyalar uchun imtiyozli sharoit yaratdi, o’rta va yirik korxonalarni davlat 
tassarufidan chiqarish, va xususiylashtirish, yopiq turdagi aktsionerlik jamiyatlarini 
ochiq turlagi jamiyatlarga aylantirish jarayonini boshlab berdi.
Lekin ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat xamon ancha murakkab ekanini ham e’tirof 
etish lozim. Masalan, hali xalq xo’jaligi sohalarida mulkchilikning yangi shakli qaror 
topishi talab darajasida chinakamiga ta’minlanmayapti. Ishlab chiqarish sur’atining 
pasayishi ko’p tarmoqlarda davom etmoqda, sarmoyalarning etarli emasligi 
iqtisodiyotni yaxshilab qayta qurishga to’siq bo’lmoqda.
Yuqorida aytib o’tganimizdek, mamlakatimizda tadbirkorlikni rivojlantirish 
uchun tegishli me’yoriy xuquqiy asos yaratilgan. Biroq amaldagi qonunlarning 
chuqur tahlili ularni takomillashtirish va yangi hayotning o’zi talab qilayotgan 
huquqiy xujjatlar bilan to’ldirish zarurligini ko’rsatmoqda.