1. Pulning kelib chiqishi,mohiyati va zaruriyati

299.Markaziy banklarning mustaqillik shkalasi. 
Markaziy banklarining mustaqilligini obyektiv faktorlariga 
baho berishda, masalan, quyidagi mezonlami kiritish mumkin:
> Markaziy bankning kapitalida va foydani taqsimlashda 
davlatning ishtiroki;
> bank rahbarlarini tayinlash (saylash) dagi tartib va ulaming 
faoliyat ko'rsatishi muddati hamda davlat tomonidan milliy 
bankning faoliyatini nazorat qilish shakli;
> Markaziy bank vazifalarini aniqlashni qonunchilikda
yoritilish darajasi;
> Markaziy bank rahbariyati qarorini davlat organlari
o'matilgan qonun bilan to'xtatishini yoki davlatning
umumiqtisodiy yo'nalishi bilan Markaziy bankning pulkredit 
doirasidagi tadbirlami tartibga solishning mavjudligi;
> mamlakat Markaziy bankining davlat harajatlarini to‘g‘ri va 
egri moliyalashtirishni tartibga soluvchi qoidaning mavjudligi 
va shakllari. 
300.Markaziy bankning siyosiy mustaqilligi va uni baholash 
tartibi. 
V.Grilli 1991 yilda fanga Markaziy bankning siyosiy
mustaqilligi tushunchasini kiritdi. Uning fikriga koYa,
Markaziy bankning siyosiy mustaqilligi - bu Markaziy bank
rahbariyatini tayinlash jarayonini hukumatdan mustaqilligidir. 

---

Ammo hozirgi davrda Markaziy bankning siyosiy mustaqilligi 
nafaqat Markaziy bank rahbariyatini tayinlash jarayonidagi 
mustaqillikni, balki pul-kredit siyosatini amalga oshirishdagi 
mustaqillikni ham o'z ichiga oladi. GMT indeksi bo'yicha 
Markaziy bankning siyosiy mustaqilligi 8 ta mezon bo'yicha 
baholanadi:
1. Markaziy bank rahbari Hukumatning aralashuvisiz
tayinlanadi.
2. Markaziy bank rahbari 5 yildan ortiq muddatga tayinlanadi.
3. Markaziy bank Boshqaruvchilar kengashi a’zolari
Hukumatning ishtirokisiz tayinlanadi.
4. Markaziy bank Boshqaruvchilar kengashi bankni 5 yildan 
ortiq boshqaradi.
5. Markaziy bank Boshqaruvchilar kengashida Hukumat 
vakillarining majburiy ishtirokiga zaruriyat yo'q.
6. Pul-kredit sohasida qabul qilingan qarorlami Hukumat 
tomonidan ma’qullanish zaruriyatining yo'qligi.
7. Markaziy bankda qonun bo'yicha ustuvor maqsadlardan biri 
sifatida mamlakatda baholar barqarorligini ta’minlash 
majburiyati bolishi kerak.
8 . Markaziy bank Hukumat bilan qarama-qarshilikka borib 
qolganda, uning pozitsiyasini kuchaytirish imkonini beradigan 
qonunchilik me’yorlarining mavjudligi