Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон

Турк даврийлиги 
– саккиз йиллик астрономик ой цикли 
салкам 2835 кунни ташкил қилади. Лекин саккиз ой календари йили 
эса (354 кундан) 2832 кундан иборат. Агарда саккиз йилнинг уч 
йилини кабиса йили қилиб белгиласак, мазкур даврийлик 2835 кунни 
(
2835
3
*
355
5
*
354


) ташкил қилади. 
Ўлчов воситаларини калибрлаш
- метрологик жиҳатларнинг 
қатъий 
қийматларини 
ва 
ўлчов 
бирликларининг 
ўллашга 
яроқлилигини аниқлаш ҳамда тасдиқлаш мақсадида калибрлаш 
лабораторияси бажарадиган оператсиялар мажмуи. 
Ўлчов воситаси
- ўлчовлар учун фойдаланиладиган ва 
нормаланган метрологик хусусиятга эга бўлган техника воситаси. 
Умар Хайём –
Шарқнинг энг йирик расадхоналаридан бири 
бўлган Исфахон расадхонасини 1076 йили Умар Хайёмнинг 
илтимосига кўра Маликшоҳ қурдирган эди. Олим бу расадхонада 
олиб борилган кўп йиллик кузатишлари натижасида ўзининг 
“Маликшоҳ зижи” асарини ёзади. Умар Хайёмнинг хронология 
фанига қўшган катта ҳиссаси календарь ислоҳотига тегишли. 
Маликшоҳ Умар Хайёмга йил боши Наврўзга, баҳорги тенгкунлик 
билан мос тушадиган янги календарь тузишни топширади.
Ўртача Қуёш
– экватор бўйлаб тропик йил ичида бир марта 
текис айланиб чиқадиган хаёлий нуқтадир. 
Ўртача туш пайти
– Ўртача Қуёш марказининг юқори 
кульминация пайти. Ўртача Қуёш вақти шу пайтдан бошланади.
Фебруариус
– қадимги Рим календарида ўн иккинчи ой, ер ости 
подшоси Фебрус номига қўйилган. Шунингдек, «ferbuane» сўзи 
«тозаланмоқ», «покланмоқ» деган маъноларни билдиради. Йилнинг 
охирида улар покланиш маросимини ўтказганлар. Февраль ойи 
охирига қўшимча кунларни қўшган (масалан февраль 23

5). 
Хоразм календари –
Қадимги Хоразмда Қуёш календарига 
асосланган йил ҳисобидан фойдаланилган. Абу Райҳон Берунийнинг 
ёзишича, Хоразм йил ҳисоби Ўрта Осиёдаги энг қадимги йил 
ҳисобларидан бири ҳисобланган. Хоразм календарида бир йил 12 ойга 

---

148 
бўлинган ва ҳар бир ой 30 кундан иборат бўлган. Қўшимча 5 кун йил 
охирида ўн иккинчи ойга қўшилган ва бир йил 365 кунни ташкил 
этган.