Book · May 020 citations reads 1,735 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects



Download 7,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/218
Sana06.03.2022
Hajmi7,92 Mb.
#483948
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   218
Bog'liq
-

Назорат саволлари: 
1.
Ўлчаш деганда нимани тушунасиз? 
2.
Ўлчашни қандай турларини биласиз? 
3.
Мажмуи ўлчаш биргаликдаги ўлчашдан қандай фарқланади?
1-расм. а,б,в 


33 
5-мавзу 
Ўлчаш воситалари ва уларнинг турлари. Уларнинг ишланиш принциплари, 
структура схемалари, хусусиятлари 
Режа

5.1. Ўлчаш воситаларининг аниқлик класслари. 
5.2. Ўлчаш воситаларининг асосий метрологик тавсифлари. 
5.3. Ўлчаш асбобларининг табақаланиши. Аналогли ўлчаш асбоблари. 
5.4. Электромеханик туридаги аналогли асбоблар тўғрисида умумий маълумотлар. 
 
Таянч сўзлар
: аниқлик класси, метрологик тавсиф, ўзгартиш функцияси, сезгирлик, вариация, 
ўлчаш диапазони.
 
5.1. Ўлчаш асбобларининг аниқлик класслари 
 
Одатда ўлчаш асбоби олинадиган натижага киритувчи хатолигини олдиндан белгилаш 
учун хатоликнинг меъѐрланган қийматидан фойдаланилади. Хатоликнинг меъѐрланган қиймати 
деганда берилган ўлчаш воситасига тегишли бўлган хатоликни тушунамиз. Алоҳида олинган 
ўлчаш воситасининг хатолиги ҳар хил, мунтазам ва тасодифий хатоликларининг улуши эса 
турлича бўлиши мумкин. Аммо, яхлит олиб қаралганда ўлчаш воситасининг умумий хатолиги 
меъѐрланган қийматдан ортиб кетмаслиги керак. Ҳар бир ўлчаш асбобининг хатоликларини 
чегараси ва таъсир этувчи коэффициентлар ҳақидаги маълумотлар асбобнинг паспортида 
келтирилган бўлади. 
Ўлчаш асбоблари кўпинча йўл қўйилиши мумкин бўлган хатолиги бўйича классларга 
бўлинади. Масалан: электромеханик туридаги кўрсатувчи асбобларда стандарт бўйича қуйидаги 
аниқликлар ишлатилади: 

а.к
 

0,02; 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5; 4

 
Одатда, асбобларнинг аниқлик класслари асбобнинг шкаласида берилади ва уларнинг 
келтирилган хатолигини билдириб, қуйидагича боғланган бўлади 

а.к
=

к мах

к
;


а.к
 =

к мах

к
=


х max 
Агар ўлчаш асбобининг шкаласидаги аниқлик класси айлана билан чегараланган бўлса, 
масалан 1,5, у ҳолда бу асбобнинг хатолиги шкала охирида 1,5 % га тенглигини билдиради. 
Агар ўлчаш асбобининг аниқлик класси чизиқчасиз бўлса, у ҳолда аниқлик класси рақами 
келтирилган хатоликнинг қийматини билдиради. Лекин бир нарсани унутмаслик лозим, агар 
асбоб, масалан амперметр келтирилган хатолик бўйича 0,5 класс аниқлигига эга бўлса, унинг 
барча ўлчаш диапазони оралиғидаги хатоликлари ±0,5% дан ортмайди дейишлик хато бўлади. 
Чунки, бу турдаги асбобларда шкаланинг бошланишига яқинлашган сари ўлчаш хатолиги ортиб 
бораверади. Шу сабабдан бундай асбобларда шкаланинг бошланғич бўлакларида ўлчаш тавсия 
этилмайди. 
Агар асбобнинг шкаласида аниқлик класси ѐнбош каср чизиғи билан берилган бўлса, 
масалан, 
0,02/0,01
у ҳолда асбобнинг шкаласининг охиридаги хатолиги ±0,02 % шкаланинг 
бошида эса ±0,01 % эканлигини билдиради. 

Download 7,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   218




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish