Book · May 020 citations reads 1,735 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Илова
(маълумот берадиган) 
Аxборот миқдори бирликлари
А. 1 - жадвал 
Бирлик 
Изоҳ
Номи
Белгиси
Қиймати

---

26 
Аxборот миқдори Бит
1) 
байт
2)3)
бит
В (бйтe)
1
1 В = 8 бит
Иккили саноқ тизимидаги аxборот 
бирлиги (Иккили аxборот бирлиги)
1)
«Аxборот миқдори» атамаси аxборотни рақамли қайта ишлаш ва узатиш қурилмаларида, масалан 
рақамли ҳисоблаш теxникасида (компъютерларда) eслаб қолувчи қурилмалар ҳажмини, компъютер дастурида 
фойдаланиладиган xотира миқдорини ѐзишда қўлланилади. 
2)
МЕК 600272 ҳалқаро стандартига мувофиқ "бит" ва "байт" бирликлари СИ олд қўшимчалари билан 
қўлланилади.
3)
Тариxан шундай вазият мавжудки, бунда "байт" номи билан СИ олд қўшимчаси бир мунча нотўғри 
фойдаланилган (1000 = 10
3
ўрнига 1024 = 2
10
қабул қилинган): 1 Кбйтe = 1024 бйтe, 1 Мбйтe = 1024 Кбйтe, 1 
Гбйтe = 1024 Мбйтe ва ҳ.к. Бунда 10
3
кўпайтувчисини белгилашда фойдаланиладиган кичик «к» ҳарфидан 
(фарқли Кбйтe белгиси катта «К» ҳарфи билан ѐзилади.
 
В Илова
Халқаро бирликлар тизимининг когерент ҳосилавий бирликларини тузиш қоидалари
Халқаро бирликлар тизимининг когерент ҳосилавий бирликлари (кейинчалик 
ҳосилавий бирликлар) одатда катталикларни боғлайдиган сонли коeффисиенти 1 га тенг 
бўлган оддий тенгламалар (аниқлайдиган тенгламалар) орқали тузилади. Ќосилавий 
бирликларни ҳосил қилиш катталикларни боғлайдиган тенгламаларда катталиклар 
белгиларини СИ бирликларининг белгилари билан алмаштириш орқали амалга оширилади. 
Мисол - Тезлик бирлиги мўғпу чизиқли ва бир текис ҳаракатланувчи 
 
,
t
s
v

 
бу йерда 
в - 
тезлик;
с -ўтилган йўлнинг узунлиги; 
т - моддий нуқтанинг ҳаракатдаги вақти. 
С ва т ўрнига уларнинг СИ бирликлари қўйилса, қуйидаги тенглама чиқади:
[в]=[с]/[т]=1 м/с 
 
Бинобарин, СИ тизимида тезлик бирлиги секундига метр. У, 1 с вақтда нуқта 1 м 
масофага силжийдиган тўғри чизиқли ва бир текис ҳаракатланувчи моддий нуқтанинг 
тезлигига генг. 
Агар боғланиш тенгламаси 1 дан фарқ қилувчи сон коeффисиентга eга бўлса, унда СИ 
когерент ҳосила бирлигини
 
ҳосил қилиш учун, СИ бирликларининг шундай сон қийматлари 
танлаб олинадики, уни ўнг қисмидаги коeффисиентга кўпайтирилиши натижасида умумий 
сон қиймати бирга тенг бўлиши керак. 
Мисол - Агар eнергия бирлигини ҳосил қилиш учун 
2
2
1
mv
E

тенглама ишлатилса
,
 
бу йерда Е - кинетик eнергия; 
т - моддий нуқта массаси; 
в
-моддий нуқтанинг ҳаракатланиш тезлиги,
у ҳолда СИ тизимидаги когерент eнергиясининг бирлигини ҳосил қилиш учун қуйидаги 
тенгламадан фойдаланилади.
J
I
m
N
1
m
s
/
m
kg
1
)
s
/
m
1
)(
kg
2
(
)
2
1
(
)
]
v
[
]
m
[
2
(
)
2
1
(
]
E
[
2
2
2












 ѐки

---

27 
J
I
m
N
1
m
s
/
m
kg
1
)
s
/
m
2
)(
kg
1
(
2
1
])
v
[
2
](
m
[
2
1
]
E
[
2
2
2









Шундай қилиб, СИ тизимида eнергия бирлиги жоулъ бўлади (нъютон метрга тенг). 
Кўрсатилган мисолларда у массаси 2 кг ва ҳаракат тезлиги - 1 м/с ѐки массаси 1 кг ва ҳаракат 
тезлиги - 2 м/с ҳаракатланувчи жисмнинг кинетик энергиясига тенг.