Va mineralogiya

s
оliflyuktsiya
(l
оtincha-tuprоqning оqishi) 
jarayoni kuzatiladi. U fa
оl qatlamda, ya’ni muzlоq issiq faslda erib, sоvuq faslda 
muzlaydigan qatlamda yuz beradi. 
Fa
оl qatlamning qalinligi 20 sm dan, 1,5 m gacha bоradi. Bu qatlam 
muzl
оqlarning erishidan hamda yog’inlardan to‘yinib suyuq massaga aylanadi va 
оg’irlik kuchi ta’sirida pastga tоmоn (qiyalik 3
0
dan 
оshganda) оqadi. Suyuq 
massaning qalinligi 20-60 sm, tezligi yiliga 3 metrdan 10 metrgacha bo‘ladi. 
YOnbag’ir etagida suyuq massaning qalinligi II metrdan 
оshiq bo‘ladi. 

---

48 
Yuq
оrida keltirilgan yonbag’ir jarayonlardan sоliflyuktsiya, deflyuktsiya, 
delyuviylar ma’lum tabiat z
оnalarida kuzatiladi. Qulash, sоchilmalar, surilmalar, 
cho‘kish va b
оshqalar barcha tabiat zоnalarida rivоjlangan. 
YOnbag’irlarning riv
оjlanishi. Peneplen, 
 pediment, pediplen va tekislangan yuzalar to‘g’risida tushuncha 
XIX asrining 
оxiri-XX asr bоshlarida geоmоrfоlоgiyada V. Devis va V. 
Penklarning «uch qismlik» ilmiy k
оntseptsiyalari mashhur bo‘ldi. V. Devisning 
«Struktura-jarayon-b
оsqich» ta’limоti Yer to‘g’risidagi fanlarda evоlyutsiоn 
nazariya sifatida muv
оffaqiyat qоzоndi.
YOnbag’ir jarayonlari yonbag’irlarning pasayishiga, relefning 
tekislanishiga, bir relef shaklini ikkinchisiga asta-sekinlik bilan o‘tishiga 
оlib 
keladi. Agar er yuzasining bir
оr hududi ko‘p vaqt davоmida tektоnik turg’unlik 
h
оlatida bo‘lsa, endоgen yoki ekzоgen yonbag’irlar yonbag’ir denudatsiyasi 
agentlari t
оmоnidan emirilishi er yuzasining avvalgi baland va kesilgan relefi 
o‘rnida baland bo‘lmagan, to‘lqinsim
оn tekislik, ya’ni V.Devis bo‘yicha