S. Eshtemirov elektron jadvallar ( 0 ‘quv qo‘llanma)

VBOB. MA’LUMOTLARNI KIRITISH VA ULARNI QAYTA
ISHLASHDA ISH JARAYONINI TEZLASHTIRISH USULLARI
5.1. Katakchalardagi ma’lumotlarni ma’lum
qonuniyatlar bo‘yicha tez ko‘paytirish
Excel muhitida hujjat yaratayotgan boMsangiz, hamisha ham ma’lumotlarni har 
bir katakchaga bittalab klaviatura tugmachalari vositasida terib kiritish shart emas. 
Demoqchimizki, katakchalarga ketma-ket kiritilayotgan ma’lumotlar ma’lum qonuniyatga 
bo‘ysunadigan boMsa, ularni kiritishning ancha tez va qulay usullari ham mavjud.
Ushbu usullami tushuntirish maqsadida aniq misollar keltiramiz. A5 katakcha 2 va A6 
katakchaga 5 yozib, shu ikki katakchani belgilang. Belgilangan soha chegarasining o‘ng 
quyi burchagida kichkina kvadratcha bor. Sichqoncha ko‘rsatkichini o‘sha kvadratgacha 
olib borsangiz, ko‘rsatkich (+) ko‘rinishni oladi. Sichqonchaning chap tugmachasini 
bosib, qo‘yib yubormasdan A10 katakchasigacha suring. Natijani tahlil qilsangiz, har bir 
katakchadagi son oldingi katakchadagi sondan 3 taga ortiqligini ko‘rasiz. Bu ishni faqat 
ustun bo‘yicha emas, balki satr bo‘yicha ham amalga oshirish mumkin. Umuman ushbu 
ishni to‘rttala yo‘nalish bo‘yicha ham bajarib ko‘ring (5.1.1- rasm).
Bundan tashqari, kompyuter xotirasida oylar, hafta kunlari nomlari kabi ketma-ketliklar 
bor. Bu ketma-ketliklami ko‘rish uchun Сервис —*• Параметры algoritmi bo'yicha 
harakatlansangiz, Параметры nomli muloqot darchasi ochiladi (5.1.2- rasm). Ushbu 
darchaning Списки bandini joriy qiling.
5.1.1- rasm.
72

---

Natijada kompyuter xotirasida bo'lgan standart ma’lumotlar ketma-ketligi chiqadi. Endi 
joriy katakchaga ixtiyoriy ketma-ketlikning xohlagan hadini yozib, chegaraning o'ng quyi 
burchagidagi kvadratchani to'rttala yo'nalish bo'yicha surib ko'ring.
Параметры 
O
S
5.1.2- rasm.
Masalan, joriy katakchaga «март» so'zini yozib, o'ng va quyi yo'nalishlarda sursangiz 
«апрель», «май», «июнь»,... kabi, yuqori va chap yo'nalishlarda sursangiz, «февраль», 
«январь», «декабрь», 
kabi so'zlar ketma-ketligi katakchalarda paydo bo'ladi (5.1.1- 
rasm).
Lekin EHM xotirasidagi ketma-ketliklar ro'yxati cheklangan bo'lib, ularning ichida 
bizga keraklisi bo'lmasligi mumkin. Masalan, rotadagi jangchilar bo'ylari uzunliklarining 
kamayib borishi tartibidagi familiyalar ketma-ketligi kerak bo'lsin. Bu ro'yxatni kompyu­
ter xotirasidagi ro'yxatlar qatoriga qo'shib qo'ya olasiz. Buning uchun Списки (Ro'yxat) 
bo'limida Новый список (Yangi ro'yxat) satrini tanlang va Элементы списка (Ro'yxat 
elementlari) bo'limiga familiyalami talab etilgan tartibda kiriting. Har bir familiyani 
kiritgach, klaviaturaning Enter tugmachasini bosishni unutmang. Ro'yxatni kiritib 
bo'lgach Добавить (Qo'shish) tugmachasini chertsaigiz, siz kiritgan ro'yxat kompyuter 
xotirasidagi ro'yxatlar qatorida paydo bo'ladi. Ammo ro'yxatdagi hech bir yozuv raqam 
bilan boshlanmasligi kerak.
Agar keraksiz ro'yxatni tanlab, Удалить tugmachasini chertsangiz, shu ro'yxat 
kompyuter xotirasidan o'chiriladi. Bundan tashqari, joriy varaqdagi ma’lumotlaming 
ma’lum qismini belgilab, Сервис —» Параметры —►
Списки algoritmi bo'yicha 
harakatlaning va Импорт tugmachasini chertsangiz, o'sha belgilangan sohadagi