Review of law sciences 7

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
58
Ш Ш Шорахметовнинг фикрича мусулмон
.
.
,
ҳуқуқида эр-хотиннинг нико ҳ тузишга
бўлган ҳуқуқ ва бурчлари алоҳида белгилаб қўйилган бўлиб бу
,
ҳуқуқ ва бурчларнинг қай
йўсинда бажариш лозимлиги ҳам аниқ кўрсатиб берилганлигини фактлар орқали очиб
беришга ҳаракат қилиб шариатда нико
,
ҳ тузишга монелик қиладиган ҳолатларни кенг
шарҳланган Шунга асосан аёл кишининг ўз ма
.
ҳрамлари доирасига кирадиган эркаклар
билан никоҳга кириши тақиқланган А
.
ёл киши юзи очиқ ҳолда кўриниши мумкин бўлган
эркак ва яқин қариндошлари бўлиб булар
,
қаторига масалан аёл кишининг отаси ў
,
,
, ғиллари,
ака-укалари амакилари буваси то
,
,
,
ғаси, қайнотаси бува
,
қайнотаси, қайниси ва қайноғалари,
эрнинг тоғалари, қайнотанинг ака-укалари маҳрам ҳисобланганлигини илмий асосланган
ҳолда талқин қилинади [3].
Шариат ва амалдаги нико ҳ тузишга насл-насаб шажарасининг киритилиши ва бу
борадаги асосий талаб оилани мустаҳкамлаш ва зурриётларнинг соғлом ба
,
қувват бўлишини
таъминлашга қаратилгандир.
Айрим
МДҲ
давлатларининг
Оила
кодексларида
Озарбайжон
Белорусь
(
,
республикалари
агар
)
қиз ва ўғил болаларнинг оналари бошқа-бошқа бўлиб никоҳдан
ўтмаган отаси бир бўлсаю уларнинг оталиги суд тартибида бегиланган бўлмаса
,
,
ҳам,
уларнинг никоҳ тузишига қонун йўл қўймаган, чунки унда ота қони бир эканлиги назарда
тутилган.
Никоҳ тузишга монелик қиладиган ҳоллардан яна бири нико ҳланувчилардан бирининг
лоақал биттаси руҳият бузилиши
ру
(
ҳий касаллиги ёки ақли заифлиги
сабабли суд
)
томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилган бўлса нико
,
ҳ тузишга йўл қўйилмаслиги
ОКнинг 16-моддаси 3-қисмида ўз ифодасини топган.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг
йил
августдаги
2003
25
365-сонли
қарори
билан
тасдиқланган
Нико
“
ҳланувчи
шахсларни
тиббий
кўрикдан
ўтказиш
тўғрисида ги Низом
”
ҳамда ОКнинг 16-моддасида белгиланган руҳий касал ёки ақли заиф
шахслар ўртасида нико ҳ тузишга йўл қўйилмаслигини янада мустаҳкамлайди.
Никоҳланувчи шахслар қуйидаги касаллик турлари бўйича тиббий кўрикдан ўтишлари
лозим:
ОИВ ОИТС юзасидан текшириш
(
)
;
ўпка касалликлари;
тери-таносил касалликлари;
наркологик касалликлар;
руҳий касалликлар;
Ушбу ю қорида кўрсатилган Низом асосида никоҳланувчилар нико ҳдан ўтишлари
билан ўзларини оила олдидаги мажбуриятига ўз ха
,
тти-ҳаракатларига руҳий ҳолатдан жавоб
бериш
ва
уни
тушуниб
етиш
мумкинлигини
англатиш
келажакда
эр
,
-хотинлик
мажбуриятларини амалга оширишга қанчалик қодир ёки қодир эмасликларига кафолат бўлиб
хизмат қилади
Нико
.
ҳланувчилар нико ҳ муносабатларига кираётганларида тўлақонли
равишда ўзларининг хатти-ҳаракатларига жавоб берадиган бўлишлари
яъни муомала
,
лаёқатига эга бўлишлари лозим.
Шу ўринда Ш Р Юлдашева с
. .
уд томонидан муомалага лаё қатсиз ёки муомала лаёқати
чекланган деб топилган шахсларга нисбатан соғлиқни сақлаш бўлимлари васийлик ва
ҳомийлик фаолиятини амалга оширишини кўрсатиб, ФКнинг 30-моддасига кўра руҳий
касаллиги ёки ақли заифлиги оқибатида ўз ҳаракатларининг аҳамиятини тушуна олмайдиган
ёки уларни бошқара олмайдиган фуқаро суд тартибида муомалага лаёқатсиз деб топилади ва
бундай фуқарога нисбатан васийлик белгиланади
Фу
.
қарони муомалага лаёқатсиз деб
топишнинг асосий мезони – ўз ҳаракатларининг аҳамиятини тушуна олмаслиги ёки уларни
бошқара олмаслигини кўрсатади [4].
Биз ҳам Ш Р Юлдашеванинг фикрига
. .
қўшимча қилиб шуни таъкидлаймизки с
,
,
уд
фуқарони муомалага лаёқатсиз ёки муомала лаёқатини чеклаш тўғрисида ҳал қилув қарори

---

Юридик фанлар ахборотномаси Вестник юридических наук
/
/ Review of law sciences
59
қонуний кучга киргандан сўнг уч кун ичида ушбу фуқарога васий ёки ҳомий тайинлаш учун
васийлик ва ҳомийлик органига мурожаат қилиши лозим.
Я Е Песин
. .
нинг фикрича нико
,
ҳдан ўтувчилардан бирининг руҳий касаллиги ёки ақли
заифлиги никоҳдан ўтиш учун тўсқинлик қилмаслигини
,
бунга асос қилиб фа
,
қат суднинг
муомалага лаёқатсиз деб топиш ҳақидаги қарори бўлиши лозимлиги ва бундай фикрни
амалдаги қонунда берилганлигини кўрсатади
Фикримизча
бундай фикрга
.
,
қўшилиш
мустақил Республикамизнинг келажак авлодини бақувват а
, қлли заковатли бўлишига айрим
,
салбий таъсирини кўрсатиши мумкин деган хавотирни ўй
,
ғотади Шуни
.
ҳам унутмаслик
керакки, ҳар қандай руҳий касаллик
а
,
қли заифлик
у ва
(
қтинча бўлса ҳам
улар суд
)
томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилиш учун асос бўлмаса ҳам никоҳдан ўтиб оила
қуриш нико
,
ҳ тузиш шартларини бузадиган ҳолат деб қаралиши лозим.
Юқоридагиларга асосланиб ОК
,
16-моддасининг 3-қисмини қуйидаги таҳрирда баён
қилинса ма
,
қсадга мувофиқ бўлади деб
,
ҳисоблаймиз
лоа
: “
қал никоҳланувчи шахслардан
бирининг руҳий касаллиги ёки ақли заифлиги ҳақидаги соғлиқни сақлаш ҳамда тиббий
идораларнинг тегишли ҳужжатлари мавжуд бўлган ҳолларда никоҳ тузишга йўл қўйилмайди,
қонун нормаси билан белгиланган ҳолатлар бузилиб нико ҳ тузилганда нико
,
ҳни ҳақиқий
эмас деб топилиши учун асос бўлиб хизмат қилади”.
А М Нечаеванинг фикрича нико
. .
,
ҳланувчилардан бири нико ҳдан ўтиш жараёнида руҳий
касаллигини яширса бундай
,
ҳолатда ишни судда кўришда суд нико ҳни ҳақиқий эмас деб
топмасдан балки ажралиш йўли билан тугалланиши лозимлиги
,
[5] ҳақидаги фикрларини
қуйидаги асосларга кўра мақсадга мувофиқ эмас деб
,
ҳисоблаймиз Агар нико
.
ҳланувчилар
никоҳ тузиш жараёнида ўзларининг жиддий касалликларини яширсалар масалан эпилепсия
,
:
,
шизофрения
олиграфия каби касалликлардан бири бўлса
кейинчалик бу касалликни
,
,
аниқланиши оиланинг бузилишига сабаб бўлиши билан бирга иккинчи тарафдан моддий
ёрдам талаб этиш ва қонунда кўрсатилган бошқа ҳуқуқлардан фойдаланишга имкон
туғдириши адолатдан бўлмайди Шунинг учун бундай нико
.
ҳлар ҳам ҳақиқий эмас деб
ҳисобланиши лозим.