Самарқанд давлат архитектура қурилиш

 
10.1. Internet texnologiyalar va bozor tuzilmasi. 
Internet – bu ko’p sonli serverlar va yuqori tezlikda ishlaydigan 
kompyuterlar, raqamli ATS, telekommunikasiya jihozlari va personal 
kompyuterlardan 
iborat 
yaxlit 
elektron 
tarmoq 
hisoblanadi. 
Telekommunikasiya vositalari mamlakatlarni va qit’alarni raqamli 
axborot uzatish tizimi bilan ta’minlaydi. Kommunikasiya tizimining 
samaradorligi axborotlarning yetkazilish tezligi va hajmi bilan 
aniqlanadi. Ushbu yo’llar raqamli ATS lar birlashgan. Ba’zi ATS lar 
marshrutlash funksiyasini bajaradi. Internetdan foydalanuvchilar lokal 
tarmoqlarning serverlari yoki internet provayderlar orqali global 
tarmoqdan foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladilar. Internetdan va 

---

324 
elektron tijoratdan unumli foydalanish uchun turli-tuman dasturlar 
ta’minoti yo’lga qo’yilishi lozim. 
10.2. Elektron tijoratning strategiyani yaratilishiga ta’siri. 
Elektron 
tijoratni 
keng 
tarqalishi yangi biznes modellar 
va strategiyalarni yaratilishini 
talab qiladi. Lekin avvalambor, 
Internetdan 
korporativ 
va 
individual foydalanuvchilarning 
bozor mavqeiga va vaziyatiga 
qanday ta’sir etishini tahlil qilish 
lozim. Ushbu ta’sirning belgilari 
quyidagilardan iborat. 

 Kompaniyalarni qayerda joylashganligidan qat’iy nazar 
Internet ularni global raqobatga jalb etadi
. Ushbu hol ayniqsa, 
mahsulot 
transportirovkasini 
past 
xarajatlar 
bilan 
amalga 
oshiradigan va sifatli tovarlarni ishlab chiqaradigan kompaniyalarga 
tegishli. Internet chakana bozorlarining chegarasini keskin 
kengaytiradi. An’anaviy chakana savdoda faoliyat ko’rsatuvchi 
kundalik elektron tovarlar 
savdo 
qiluvchilar 
o’rtasidagi 
masofa 
taxminan 
50 
kilometr 
bo’lsa, ular odatda bir-
biriga 
raqobatchi 
hisoblanmaydi. 
Vertual 
bozorda 
esa 
elektron 
tovarlar bilan savdo qiluvchilar (ba’zan ularning qayerda 
joylashganligi ham noma’lum, umuman olganda buning ahamiyati 
yo’q) bir-biridan yuzlab kilometr uzoqlikda joylashgan bo’lsa ham, 
ular raqobatchi hisoblanadi. Shunday qilib, elektron tijorat turli 
hududlarda joylashgan sotuvchilar o’rtasidagi raqobat kurashini 
yangi sifat darajasiga ko’tardi. Elektron tijorat dunyosida milliy