Toshkent davlat agrar universiteti nukus filiali

Daromadlikning ichki me'yori (Internal Rate of Return).
NPV , V/S
ratio
va PI hisoblanganda foiz
stavkasining tanlanishi hisobning yakuniy natijasiga ancha katta darajada va, demak, uning o‘zgarishiga
ham ta'sir ko‘rsatadi. Oldin ifodalanganday, foiz stavkasining me'yoriga inflyasiya o‘zgarishi, muqobil
imkoniyatlar va investitsiyaviy xatarning darajasi ta'sir etadi.
NPV=0 teng bo‘lgan holatda foiz stavkasi r*ning moxiyati juda qiziqarli bo‘ladi rasm 13.1 r* nuqtasida
xarajatlarning qo‘shma diskontlashgan oqimi daromadlar qo‘shma diskontlashgan oqimiga teng bo‘ladi. Bu
nuqta diskontlashgan «zarar ko‘rmaslik nuqtasi»ning aniq iqtisodiy ma'nosiga ega deb tasdiqlash mumkin.
U rentabellikning ichki normasi yoki foydalilik deb ataladi. DIN yoki ingliz abbreviaturasida - IRR deb
belgilanadi. Bu mezon loyihaning investoriga mablag‘lar qo‘yilishining maqsadga muvofiqligini baholash
imkonini beradi. Agar bankning hisobot stavkasi IRR dan ko‘p bo‘lsa, demak, bunda investor bankka o‘z
mablag‘larini qo‘ysa katta daromadga erishishi mumkin.
1-chizmadan ko‘rinib turibdiki, r*bu IRRdir. Agar kapital qo‘yilmalar faqat jalb etilgan mablag‘lar
hisobidan amalga oshirilsa va kredit istavkasi asosida olingan bo‘lsa, bunda (r*-i) farqi investitsiyaviy
(tadbirkorlik) faoliyatining samarasini ifodalaydi. r*=i bo‘lgan paytda olingan daromad bilan faqat
investitsiyalarni qoplash mumkin (investitsiyalar foydasiz), r*Moliyaviy amaliyotda IRR hisobini dam-badam kapital qo‘yilmalarni miqdoriy taxlilning birinchi qadami
sifatida qo‘llaydilar. Keyingi taxlil uchun IRR 15-20% dan kam balmagan darajada baholangan
investitsiyaviy loyihalar ajratib olinadi. Moliyalashtirish uchun qabul qilingan loyihalar daromadlilikning
ichki normasi iqtisodiyot tarmogi va mulk shakllariga yoki loyihaning xususiy yoki davlat korxonasiga
tegishli bo‘lishiga qarab o‘zgarib boradi.
Demak, IRRning moxiyati investitsion loyihadagi daromadlilikning pastki kafolatlangan darajasi deb
izoxlanishi mumkin. Shunday qilib, agar bu loyihaning kapital muqobil qiymatidan (masalan, qayta