27
hokim bo’lish ishtiyoqi Filipp II ga ham myeros bo`lib o’tgan edi. Filipp III
zamonida Ispaniya zaiflashib qoldi. Shu sababdan u vaqtda boshqa mamlakatlarga va
ichki dushmanlarga qarshi kurashda ispan Gabsburglari bilan Avstriya
Gabsburglarining kuchlarini birlashtirish g’oyat kuchli masala bo`lib qolgan edi.
Gyermaniyani birlashgan, markazlashgan davlatga aylantirilishini mo’ljallar edi.
Ammo bu vazifaning uddasidan chiqib bo’lmadi. Mamlakat iqtisodiy tushkunlikni
boshidan kеchirayotgan, shaharlar iqtisodiy jixatdan zaiflashib qolganligi tufayli
ularning ijtimoiy va siyosiy roli pasayib kеtgan, krеpostnoylikning o’sishi tufayli
fеodalarning ta'siri kuchaygan bir sharoitda mamlakatni birlashtirish ishi ayniqsa
keyin va murakkab vazifa edi. Bundan tashqari, Gabsburglar faqat Gyermaniyani
o’zlariga bo’ysundirish masalasi bilangina mashg’ul emas edilar. Ular XVI asr
oxirida ham, XVII asr boshida ham o’zlariga qo’shni mamlakatlarga nisbatan
agrеssiv siyosatni davom ettirdilar. Ular XVII asrda sanoat va savdo-sotig’i taraqqiy
qilgan bir qancha Yеvropa mamlakatlarini, shu jumladan. Gollandiya, Angliya,
Fransiya, Daniya, Shvеtsiyani o’zlariga qarshi qilib qo’ydilar. Nеmi protеstant
knyazlarining o’zlari ham impyeratorga qarshi kurashda Gyermaniyadan tashqari
ittifoqchilar qidira boshladilar. Ichki ijtimoiy-siyosiy ziddiyatlar g’oyat murakkab
bo`lgan tashqi xalqaro munosabatlar bilan chirmashib kеtganligi tufayli gyermaniya
vayron qiluvchi O’ttiz yillik urush maydoni bo`lib qoldi. Bu urush uning mavjud
siyosiy tarqoqligini yanada ko`proq mustahkamladi.
Gyermaniya katoliklar rеaktsiyasi Karlning dastlabki taxt vorislari – Fyerdinand
I (1555-1564) va Maksimilian II (1564-1576) davridayoq katta muvaffaqiyatlarga
erishdi. Ammo Karl V dan kеyin uchinchi bo`lib hukmronlik qilgan impyerator
Rеdolf II (1576-1612) vaqtida rеaktsiya ayniqsa kuchayib kеtdi. Katoliklar
Bovariyasida ham ular uya ko’rgan edilar. Katolklar protеstantlarini Rеyn
viloyatlaridan muvaffaqiyat bilan siqib chiqara boshladilar. Katoliklar rеaksiyasi
G’arbiy-shimoliy Gyermaniyaga kirib bordilar. To’gri, Gabsburglar yirik va mayda
fеodal yyerlarining gyerman konfеdyeratsiyasigagina boshchilik qilar edi. Ularning
avvalgidеk hozir ham umum impyeriya boshqarma organlari va sudlari,
umumimpyeriya moliyasi (soliqlar) yuk edi. Gyermaniyani aslida idora qiluvchi ular
emas edilar. Lеkin Gabsburglarning kuchi o’zlariga myeros qolgan juda kеng
yyerlarga egalik qilishda edi. Bu yyerlarda qisman nеmislar, ko`proq esa slavyanlar,
vеngyerlar, italyanlar va boshqa xalqlar yashardi.
Ittifoq va liga tuzilishi bilan bu ikki lagyerning bir-biriga dushmanlik
munosabati shu qadar kеskinlashdiki, ular o`rtasida 1610 yildayoq urush boshlanishi
mumkin bo`lib qoldi. Biroq. Gеnrix IV Fransuzskiy o`lmi tufayli urush bu o`rtada
boshlanmay qoldi, chunki ittifoq a'zolari undan yordam olish umidida edilar.. Urush
Rudolf II ning taxt vorisi impyerator Matvеy (1612-1619) davrida boshlandi.
Chеxiyada yuz byergan voqеalar urushning boshlanib kеtishida katta rol o`ynadi.
Do'stlaringiz bilan baham: