S. R. Matiyazova, G. D. Adilova

Sug‘urta summasi
- sug‘urta manfaati va sug‘urta riskiga mos keluvchi pul 
mablag‘i. Xalqaro amaliyotda sug‘urta summasi sug‘urta qoplamasi deyiladi. 
Sug‘urta summasiga nisbatan sug‘urta mukofoti aniqlanadi va sug‘urta qoplamasi 
to‘lanadi. Sug‘urta summasi iborasi, ko‘proq, shaxsiy sug‘urtada - fuqarolarning 
hayoti, sog‘lig‘ini sug‘urtalashda ishlatiladi. 
Sug‘urta summasining zararliligi
- sug‘urta summasi va sug‘urta qoplamasi 
to‘lovi o‘rtasidagi nisbatni xarakterlovchi iqtisodiy ko‘rsatkich. Bu ko‘rsatkich 

---

192 
zarar miqdori ehtimolligini ko‘rsatadi va undan riskni o‘zgarishi ustidan nazorat 
o‘rnatishda foydalaniladi. Sug‘urta summasining zararlilik ko‘rsatkichi quyidagi 
omillar ta’siri ostida shakllanadi: sug‘urtalangan obyektlar soni va ularning 
sug‘urta summasi, sug‘urta hodisalarining soni, zarar ko‘rgan obyektlar soni va 
sug‘urta qoplamasi. Sug‘urta summasining zararlilik ko‘rsatkichi netto-stavka 
tuzilishiga qarab har bir sug‘urta turi yoki javobgarlik turi bo‘yicha aniqlanadi. 
Agar zararlilik ko‘rsatkichi netto-stavkaga yaqinlashsa yoki undan oshib ketsa, bu 
holda sug‘urta summasining zararlilik ko‘rsatkichi yuqori darajada ekanliligidan 
dalolat beradi. 
Sug‘urta tizimi
- 1) turli xil sug‘urta kompaniyalari va ularni sug‘urta 
nazorati bilan aloqadorligi yig‘indisi: 2) sug‘urta huquqiy munosabatlarni tashkil 
etishning davlat - huquqiy shakli. 
Sug‘urta faoliyati
- sug‘urta bozori professional ishtirokchilarining sug‘urtani 
amalga oshirish bilan bog‘liq faoliyati.
 
Sug‘urta faoliyati subyektlari 
- 
sug‘urta bozorining professional 
ishtirokchilari
 
Sug‘urta shartnomasi
- ikki tomonlama yozma ravishdagi bitim bo‘lib, 
bunda sug‘urta kompaniyasi sug‘urta hodisasi tufayli zarar ko‘rilganda 
sug‘urtalanuvchiga sug‘urta qoplamasi yoki sug‘urta summasini to‘lash 
majburiyatini, sug‘urtalanuvchi esa belgilangan muddatlarda sug‘urta mukofotini 
to‘lash majburiyatini oladi. Sug‘urta shartnomasi tuzilganlik faktini tasdiqlash 
uchun sug‘urtalovchi sug‘urtalanuvchiga sug‘urta polisi beradi. Sug‘urta 
shartnomasini tuzishdagi asosiy, oddiy va qo‘shimcha shartlar sug‘urta 
shartnomasining mazmunini tashkil etadi.