Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

фарқлай билиш қобилияти билан ҳам характерланади. Сўз тарки-
бини англаб олишдан иборат бу қобилият грамматик ва лексик
компонентларнинг ривожланишида ҳам муҳим аҳамиятга эга.
Иккала сигнал системаси, шунингдек, идрок ва сўзнинг ўзаро
алоқада бўлиши ақлий ривожланишнинг негизини ташкил этади.
Дефектологларнинг маълумотларига кўра, эшитишида нуқсон-
лари бор болаларнинг ривожланиш даражаси шу нуқсоннинг бола
ҳаётининг қайси даврида пайдо бўлганлиги ва оғир - енгиллигига
боғлиқ. Сурдопедагогикада эшитишида нуқсонлари бор болалар
соқов, заиф эшитувчи, кейинчалик заиф эшитувчи болалар гуру-
ҳига бўлиниб ўрганилади. Туғма ёкн ҳали тили чиқмаган, гўдак-
лик давридаёқ иккала қулоқнинг мутлақо эшитмаслиги кар-соқов-
ликка олиб келади. Эшитиш қобилиятннинг қисман бузилиши
натижасида нутқнй нуқсонга учраган болалар заиф эшитувчи бо-
лалар гуруҳига киритилади. Нутқи ривожланиб, шаклланиб ол-
гандан сўнг яхши эшитмайдиган бўлиб қолган болалар кейинча-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

лик заиф эшитувчилар гуруҳига киради. Бу нуқсон нутқ таркиб
топгандан сўнг вужудга келса ҳам, нуқсон туфайли эшитишда хос
камчиликлар бўлаверади.
Турғун эшитиш нуқсонлари келиб чиқиш сабабларига кўра
туғма ва ортгирилгаи бўлиши мумкин.
Кар - соқов болаларнинг 25-30 фоизида эшитиш иуқсоилари
туғма
2. Кўриш нуқсонлари бор болалар
|~Тифлопедагогикада кўзи ожиз болалар кўр ва заиф кўрувчи
болалар гуруҳларига бўлинади. Кўр болаларнинг кўриш қобили-
яти кескин камайган (тотал кўрлик) ёки коррекция қўлланилган-
да (кўзойнак тутилганда) ҳам кўриш ўткирлиги 0,04 гача пасай-
ган, яъни бундай болалар амалда кўр бўлади. Заиф кўрувчи бола-