O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

T ib b iyot
Bu yerda m isrliklarning tibbiyot bo ‘yich a papirusidan ikki p arch a
keltirilib, ularda kasalni inuolaja qilish va davolash bilan birga, afsun-
joduiar о 'qigani to ‘g 'risida m u ’luniot olamiz. Q adim gi m isrliklarning
tibbiyot sohasidagiyutuqlurini, bizgacha saq/anib qolgan Q adim gi M isr
tibbiyot traktatlari orqali bilamiz, shundaypapiruslardan biri 20,5 inetr
tizunlikdagi E bersning tibbiyot papirusi. U turli x il xastaliklarga qarshi
900 x il davolash tavsiyalarini о 'z ichiga oladi. О ‘liklarni mo 'miyolash
tufayli m isrliklar odam organizm i tuzilishini, qon aylanish ja ra yo n in i
yaxshi hilishlari m um kin edi. N atijada qutor anatom ik atam alarda
belgilangan dastlabki anatom ik bilim lar p a vd o bo'Idi. Bir qancha
kasalliklar: oshqozon, teri usti, nafas y o 'llari, revm atizm kasalliklari
va belgilaring aniq tavsi/lanishi tashxis rivojlanganidan dalolat beradi.
Misrda nazariy bilim larni um um lashtirishning birinchi urinishlari
ko'rindi. “Yurakdan boradigan 22 qon to m irla ri”, "Qon aylanishi
to 'g ‘risida
” 
g i ta 'lim otlar т а 'lu/n,
Ba’zi tibbiyot traktatlarida davolashning o ‘ziga xos usullari beriladi. 
Tabiblar kasal turlariga qarab ixtisoslashganlar: jarrohlar, ko‘z va tish
35

---

tabiblari, ginekologlar va boshqalar. Davolashda misrliklar dorivoro'tlaij, 
kukunlar. kastor moyi, turli tuzlardan foydalanganlari qadimgi Misrda 
farmokologiva rivojlanganligidan darak beradi.
Bola k asaliga qarshi ona afsunidan
Q adim gi m isrliklar turli x il kasalliklarni davolashda afsun va
jo d u d a n keng foydalanganlar. Q uyida ona kasal holasiui davolasli
uchun о 'qigan afsundan p archa kellirilgan.
...
Izida, qorong'idan keladigan, o ' g ’rincha kiradigan, 
burni uning orqasida, yuzi orqaga qaragan 
nima uchun kelgan b o ”Isa xato qiladigan!
uni [bolani] jim bo'lishga m ajburqilish uchun kelmadingmi sen? 
Men senga uni jim boMishiga majbur qilishingga y o ‘l qo'ym avm an! 
Sen unga zarar yetkazishgga kelmadingmi?
Seni unga zarar yetkazishinga v o ‘l qo'ym avm an!
Sen uni tortib olishga kelmadingmi?
Men senga uni mendan tortib olishingga y o ‘l qo'ym aym an!
Men unga senga qarshi tum or qildim ...
Хрест ом ат ия no ист ории древнего мира. М.. 1991. 44 стр.
Tayanch ihorular: Liviya, hayvonlarga e 'tiqod, kumush, jonivor,
marhum. Galikarnas, G erodot, Afina, Bohil. Q ora dengiz, Bubastis,
Meridor. Elefantina, efiop toshi, mirra, kasiya. la d an visson, kamyed,
nalriv eritmasi.