2-bob. Temirbeton konstruktsiyalarini chegaraviy holatlar bo`yicha hisoblash va loyihalash asoslari

a
). Armatura bilan beton birgalikda deformatsiyalanib, 
σ
s
=
ασ
bt
kuchlanishni qabul qiladi. 
Oldindan zo`riqtirilgan to`sinda tashqi yuk ta`sirida (
σ
t
) cho`zuvchi kuchlanishlar paydo bo`lib, 
oldindan zo`riqtirish natijasida paydo bo`lgan siquvchi kuchlanish (
σ
bp1
) bilan jamlanadi. Asta-
sekinlik bilan ortadigan yuk cho`zilgan zonadagi oldindan siqilgan kuchlanishni kamaytira boradi 
(35-rasm). Armaturadagi kuchlanish 
σ
sp
–
σ
loss
=
σ
sp2
ga teng bo`lib, (
v
) holatdan boshlab oldindan 
zo`riqtirilgan elementlardagi kuchlanish holati bo`ylama ishchi armaturasi taranglashtirilmagan 
oddiy temirbeton elementi kabi ishlay boshlaydi.
YUkning ortishi natijasida to`sinlarning pastki zonasida cho`zuvchi kuchlanishlar 
betonning cho`zilishdagi mustahkamligi 
R
bt,ser 
qiymatiga yaqinlasha boradi. Bunda, beton 
kesimining cho`zilgan zonasida qayishqoqlik (plastik) deformatsiyaning paydo bo`lishi – 
kuchlanishlar epyurasini ega boshlaydi. Aynan, shu holatni: bosqich 1,
a
) – darz ketib yoriq paydo 
bo`lishi va deformatsiyalanish bo`yicha hisoblarga asos qilib olingan. 
Bosqich II.
egiluvchi elementlarning cho`zilgan ostki (neytral o`qdan pastki) zonasi betoni 
darz ketib yoriqlar paydo bo`lgandan keyingi holati bo`lib, yoriqlar paydo bo`lgan o`rinlarda beton 
ishdan chiqadi. Ichki cho`ziluvchi kuchlarni faqat bo`ylama ishchi armatura qabul qiladi va yoriq 
usti qismidagi cho`zilishga ishlayotgan beton qabul qilishni davom ettradi (35-rasm, 
e
). Bosqich 
II oxirida armaturada elastikmas(plastik) deformatsiyalar paydo bo`la boshlaydi. Bosqich II 
yoriqlarning ochilishi, kengligini topishda va elementlarning bikrligini aniqlashga oid hisoblarga 
asos qilib olingan. 
1 hol
. Samarali, me`yoriy miqdorda armaturalangan to`sinlarda siqilgan zona betoni ezilib, 
parchalanib yoki maydalanib sinib ketishi natijasida buzilib-emirilish yuz beradi. CHo`zilgan 
armaturadagi kuchlanishlar – yumshoq po`latlarda, fizik