9-son –to’plam dekabr 2021 pedagoglar uz 1

19-son 1 
–to’plam dekabr 2021
 
 
pedagoglar.uz
 
253
Amirlik madrasalarida faqat nafaqa-stipendiya bilan cheklanmasdan 
talabalarga oʻqish uchun ma’lum darajada minimal sharoit ham yaratilgan: 
hujralarda oʻqish va yozish uchun sham, yerga toʻshash uchun boʻyra 
(tozalangan qamish choʻpidan toʻqilgan toʻshama) berilgan. Hattoki qish 
kunlarida tahorat qilish uchun hammomlardan issiq suv keltirilgan. 
Madrasa talabalari uchun hayit bayramlarida katta ziyofat berilgan, 
Ramazon oyida esa ularga kuchli kaloriyaga ega ovqatlar berib turilgan. Bundan 
tashqari, talabalar oʻzlarining sarf-xarajatlari uchun madrasaga biriktirilgan vaqf 
mulki daromadlaridan ishlatishlari ham mumkin boʻlgan. Biroq buni vaqfnoma 
(hujjat) da qayd etish shart boʻlgan. 
Moddiy jihatdan ta’minlangan oilalarning farzandlari chetdan mablagʻ 
olmasdan tahsil olishgan. Tarixchi Feruza Bobojonovaning qayd etishicha, 
madrasaning ba’zi talabalari amir hukumati stipendiyasi bilan ham 
ta’minlangan. Buxoroning soʻnggi amiri Said Olimxon oʻzi qurdirgan madrasa 
talabalarini moddiy jihatdan ta’minlab turgan. 
Oʻz tadqiqot ishida Feruza Bobojonova, shuningdek, Buxoro amirligi 
madrasalarida tahsil olgan talabalarning 4 manba asosida kun kechirganini 
ta’kidlaydi: birinchi-vaqf daromadi hisobidan; ikkinchi-yoz oylarida oʻzining 
oʻqituvchilik faoliyati hisobidan; uchinchi-otasining mol-mulki hisobidan; 
toʻrtinchi manba esa davlat ta’minoti-stipendiya hisobidan. 
Bu oʻrinda amirlik madrasalaridagi iqtidorli talabalar ham e’tibordan 
chetda qolmagan. Madrasadagi fanlarni oʻzlashtirishda, shuningdek, ta’lim-
tarbiyada oʻzini koʻrsatgan talabalarga davlat stipendiyalari toʻlangan. Bunday 
stipendiya-dahyak, ya’ni oʻndan bir deb atalgan. Unga sazovor boʻlgan 
stipendiatlarni esa dahyakxoʻrlar deyishgan. 
Ushbu stipendiya oʻz-oʻzidan berilmagan. Uning sohibiga aylanish uchun 
da’vogarlar maxsus imtihondan oʻtishgan. Dahyak olish uchun arab tili va 

---