Majidov taxir shadmanovich

77-rasm. To‘lqinning elementlari.

---

131

to‘lqinning qiyaligi – e = h / L (to‘lqin balandligining uning uzunligiga
nisbati);

to‘lqinning eng kaitta qiyaligi –
δ = h / 0,5 L(
to‘lqin balandligining uning
yarim uzunligiga nisbati);

to‘lqin tezligi – S (to‘lqin o‘rkachining uning uzunligiga teng masofani o‘tish
tezligi);

to‘lqin fronti (ma’lum to‘lqin o‘rkachining plandagi uzunligi).
Okean va dengizlarning ochiq hududlarida to‘lqin elementlari quyidagi
formulalar bilan hisoblanadi:

to‘lqin balandligi -
;

to‘lqin uzunligi -
.;

to‘lqinning tezligi -
.
Bu formulalardagi
a
va
z
o‘zgarib turuvchi koeffitsientlar bo‘lib, shu joydagi
suvning chuqurligi(N)ga bog‘liq va quyidagicha aniqlanadi:
a
= 0,0151 N
0,342
;
z = 0,104 N
0,573
.
W-
shamolning tezligi; D- shamolning tezlik olishi.
To‘lqinlarning balandligi asosan shamolning tezligi va tezlanishiga bog‘liqdir. 
Dengiz va okeanlardagi to‘lqinlarning balandligi 2 m dan anomal (normadan chetga
chiqish) holatlarda esa 18 m,hattoki 30 m gacha bo‘lishi mumkin.
To‘lqinlar quvvatining o‘lchov birligi kVt/m bo‘lib, 1 m uzunlikdagi
to‘lqinlarning quvvati hisobga olinadi. To‘lqinlar energiyasi shamol va quyosh
energiyasiga qaraganda birmuncha ko‘pdir. Dengiz va okeanlardagi to‘lqinlar-ning
o‘rtacha quvvati 15 kVt/m dan oshiqroqdir. Masalan, to‘lqin balandligi 2 m
bo‘lganda ularning quvvati 80 kVt/m gacha etadi. To‘lqinlar energiyasinig foydali ish
koeffitsienti juda yuqori bo‘lib, bu miqdor mexanik energiyani elektr energiyasiga
aylantirishda 85 % gacha bo‘lishi mumkin.

---

132