Majidov taxir shadmanovich

To‘lqinlar energiyasi.
To‘lqinlar energiyasi ikki turga bo‘linadi: to‘lqinlar
energiyasi va suv sathining ko‘tarilib-tushish energiyasi. Okean va dengizlardagi
to‘lqinlar energiyasidan foydalanish, K.E.Sialkovskiy tomo-
nidan 1935 yilda taklif qilin-gan. 
1985 yilda dunyoda birinchi marta
Norvegiyada 850 kVt quvvat-li
to‘lqinlar
elektrostansiyasi
ishga
tushirilgan. Hozirgi kunda dunyodagi
barcha to‘lqinlar elektro-stansiyalari
ishglab
chiqaradigan
quvvat, 
dunyoda
ishlab
chiqariladi-gan
quvvatning 1 % ni tashkil qi-ladi.
Kam quvvat ishlab chiqari-lishining
asosiy
sababi, 
uning
juda
qimmatligidir.
3-rasm. Katta bosimli GES
Quyosh, er va oyning bir chiziqda turib qolgan vaqtida okean va den-
gizlardagi suv sathlari ko‘tarilib tushadi. Mana shu tabiatda sodir bo‘ladigan
jarayondan foydalanib ham elektroenergiya ishlab chiqarish mumkin. Buning
uchun dengizning biror qo‘ltig‘i to‘g‘on bilan berkitiladi. Suv sathi ko‘tarilganda, 
to‘g‘on tanasiga joylashtirilgan gidroagregatlardan suv qo‘ltiqqa o‘tadi va ma’lum
miqdorda elektroenergiya ishlab chiqariladi. Dengizdagi suv sathi tushganda
qo‘ltiqdagi suv dengizga gidroagregatlardan o‘tkaziladi va yana ma’lum miqdorda
elektroenergiya ishlab chiqariladi. SHunday qilib sikl takrorlanayveradi.
Geotermal energiya.
Er qa’rida juda katta issiqlik miqdori mavjud. Undan
juda arzon va ekologik zararsiz bitmas-tuganmas energiya olish mum-kin.
hisoblarga ko‘ra, er bag‘rida to‘plangan issiqlikdan olinadigan energiya, er
yuzidagi hamma organik yoqilg‘i zahirasidan olnadigan energiyadan bir necha
barobar ko‘p ekan. Ammo bu Issiqlik energiyasi faqatgina er ostidagi
qaynoq suvlardan olinadi xolos[29].

---

28
SHamol energiyasi.
Bug‘ dvigatellari paydo bo‘lguncha, Angliya, 
Germaniya, Fransiya, Daniya, Gollandiya va boshqa mamlakatlarda shamol
energiyasidan juda katta masshtabda sanoatda va qishloq xo‘jaligida ko‘llanib
kelingan. SHamol energiyasidan foydalanish bo‘yicha olib borilayotgan xozirgi
ishlar, katta alohida shamol generatorlari yaratish va ularning energiyasidan ishlab
turgan energiya tarmoqlariga ulashdan va asosiy tarmoq sifatida foydalanishdan
iboratdir
[
64
]
. (4-rasm).