‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

78-mashq. Nutqda jarangli undoshlarning jarangsizlanishi natijasida
yuzaga keladigan omofonlarini toping va misollarni davom ettiring.
Ularning qanday harflar orqali ifoda etilayotganligiga e’tibor qiling.
Erkin yettiga yetdi. Tursun tomda tursin. Guvoh sudga ketdi, qo‘ shnim 
sutga ketdi...
79-mashq. Uyga vazifa. Quyidagi gapni o‘qing.Ma’naviy jasorat nima
ekanligi haqida bahslashing. Unli va undosh tovushlarni topib, ularni
ifodalovchi harflarga e’tibor qiling.
Eng buyuk jasorat bu — m a’naviy jasoratdir.
56
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

GRAF IKA
14-DARS. 0 ‘ZBEK YOZUVI TARIXI
Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad: o ‘quvchilarning ongida o ‘zbek yozuvi yuzasidan 
bilim va malakalar hosil qilish;
b) o ‘quvchilami madaniy boyliklarimizga hurm at, ularni asrab-avay- 
lash ruhida tarbiyalash.
/
Topshiriq. «Ilm o'rganishdan murod mansab uchun emas, balki
"
xalq va Vatan oldidagi burchni oqlash uchundir»
jum lasini kirill 
yozuvida yozib ko‘ring. Ikkala yozuv o'rtasidagi farqni aniqlang.
Inson nutqi ikki xil ko‘rinishga ega bo‘ladi: og‘zaki va yozma. Yozma nutq 
og‘zaki nutqni maxsus belgilar tizimi yordamida ifodalash demakdir. 
Og‘zaki
nutqda tovushlardan, yozma nutqda esa harflardan foydalanamiz. Yozma
nutq yozuvning kelib chiqishi va uning tarixi bilan chambarchas bog‘liqdir.
Boshqa xalqlar qatori o ‘zbek xalqi ham o ‘tmishda bir qancha yozuv 
turlaridan foydalangan. Avesto, urxun-enasoy, sug‘d, xorazm, uyg‘ur yozuv­
lari shular jumlasidandir. Bu yozuvlarda xalqimizning tarixi, urf-odatlari, 
madaniyati va san’atiga aloqador bo'lgan qimmatli m a’lumotlar saqlanib 
qolgan.
0 ‘zbek xalqi 1930-yilga qadar bir necha yuz yillar davomida arab gra- 
fikasiga asoslangan turkiy yozuvdan foydalanib kelgan. Abu Ali ibn Sino- 
ning tabobatga doir bebaho asarlari, Abu Nasr Forobiy, M uhamm ad al- 
Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Mirzo Ulug‘bek singari buyuk olimlari- 
mizning ilmiy mushohadalari, Navoiy, Bobur, Lutfiy, Mashrab, Furqat, 
Cho‘lpon-u Fitratlarning aql bovar qilmas go'zal satrlari aynan ana shu 
yozuvda bitilgan.
1930-yildan to 1940-yilga qadar xalqimiz lotin yozuvidan foydalandi. 
1940-yilning may oyidan boshlab esa rus grafikasiga asoslangan o'zbek 
yozuvi amalda tatbiq etildi.
Mustaqillik barcha sohalarda bo'lgani singari yozuv borasida ham milliy 
davlatchilik siyosatini yurgizish imkoniyatlarini yaratdi.
1993-yilning 2-sentabr kuni O 'zbekiston Respublikasining «Lotin 
yozuviga asoslangan o'zbek alifbosini joriy etish to'g'risida»gi Qonuni qabul 
qilindi.
1995-yilning 
6-m ay kuni O 'zb ek isto n R espublikasining «Lotin 
yozuviga asoslangan o'zbek alifbosini joriy etish to 'g ‘risida»gi Qonunga 
o'zgartirishlar kiritish haqida»gi Qonuni e’lon qilindi.