‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

к 
ning 
g 
dan va boshqa tovushlardan farqlanishi esa vazifaviy belgisi 
hisoblanadi. Tilshunoslik fani uchun vazifaviy tom oni m uhim sanaladi. 
Shuning uchun vazifaviy belgi lingvistik (tilshunoslik) belgi deb ham yuri- 
tiladi.
50-mashq. Matnni o ‘qing. Professor Ayub G‘ulomovning o ‘zbek
tilshunosligi oldidagi buyuk xizmatlarini sanab ko‘rsating. Matndagi nutq
tovushlariga e ’tibor bering. Ularning o ‘ziga xos tomonlari haqida
gapiring.
38
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

AYUB G 'U LO M O V ICH G ‘ULOMOV 
(1914-1984)
A .G ‘. G ‘ulomov o ‘zbek ilmiy tilshunosligining asoschisidir. U 1914- 
yili Toshkent shahrida tug'ilgan.
A .G ‘. G 'ulom ov « 0 ‘zbek tilida aniqlovchilar» (1940), « 0 ‘zbek tilida 
kelishiklar» (1940), « 0 ‘zbek tilida ko‘plik kategoriyasi» (1944), « 0 ‘zbek 
tilida urg‘u» (1947), «Sodda gap sintaksisi» (1948), «Sodda gap» (1955), 
« 0 ‘zbek tilida tarixiy so‘z yasalish muammolari» (1955), «Fe’l» (1957) kabi 
qator asarlari bilan o ‘zbek ilmiy tilshunosligining shakllanishi va rivojlanishi 
uchun xizmat qildi.
0 ‘rta maktablaming V, VI, IX sinflari uchun uning rahbarligida yozil- 
gan «Ona tili» darsligi yigirma yilga yaqin yosh avlodga til ta’limini singdi- 
rishga xizmat qildi.
Respublikamizning barcha ona tili va adabiyot muallimlari A. G ‘ulomov 
tom onidan oliy o ‘quv yurtlarining o ‘zbek filologiyasi fakultetlari uchun 
yozilgan «Hozirgi o'zbek adabiy tili. Sintaksis» kitobidan o ‘zbek tili 
sintaksisining sir-asrorlarini o ‘rganganlar.
51-mashq. Quyidagi gaplarni o‘qing. S o ‘zIar tarkibida kelayotgan
nutq tovushlariga e’tibor bering. Tovushlarning akustik, talaffuz hamda
vazifaviy tomonlariga diqqat qiling.
Bizga ota-onalar, bolalar, yaqin xesh-aqrabolar qimm atlidir, lekin 
m uhabbat bobidagi barcha tasawurlarim iz birgina «Vatan» degan so‘zda 
mujassamlashgan. Vatanga nafi tekkudek bo‘lsa, qaysi vijdonli odam uning 
uchun jon berm oqqa ikkilanar ekan? 
(Setseron)
Eng maqbul fazilat — 
Vatanga va odamzodga ko'rsatilgan xizmatdir. (/. 
Delit)
Kimki o ‘z yurtini 
sevmasa, u hech nim ani seva olmaydi. 
(J. Bayron)
V atanga bo'lgan 
m uhabbatim meni ajnabiylar yutug‘idan ko‘z yumishga majbur qilmaydi. 
Aksincha, Vatanga muhabbatim qanchalik kuchli bo'lsa, Vatanimni jahon- 
dagi xazinalar bilan shunchalik boyitgim keladi. 
(F. Volter)
Saxovatning 
eng buyuk jasurliklari Vatanga bo'lgan m uhabbat tufayli vujudga keladi. 
(J. Russo)
Vatan uchun chala ish qilish uning uchun hech nima qilmas- 
likdir. 
(M. Robespyer)
Kimki o 'z Vataniga daxldor bo'Imasa, u insoniyatga 
ham daxldor emas. 
( V Belinskiy)
Kimki Vatanini xor qilsa, u oilasidan 
ham, bor-budidan ham ayriladi. 
(P. Kernel)
O 'z Vataniga dog' tushirish 
uni sotish degan so'z. 
( V Gyugo)
O 'z yurtidan yuz o ‘girganlar o'z vijdon- 
laridan ham yuz o'giradilar. 
(Y. Galan)
Vatanga nafi yo'q yashalgan har 
kun inson hayotini qilur bemazmun. 
(M. Solmon-Sovajiy)