Таълим вазирлиги тошкент молия институти

Маъмурий жавобгарлик – 
маъмурий ҳуқуқбузарликни содир 
этганлиги учун фуқаролар ва мансабдор шахслар юридик жавобгарлигининг 
шаклларидан бири.
Ортиқча тўловлар – 
тўловнинг бюджетга тушган ортиқча суммаси. 
Одатда солиқ тўловчининг бошқа тўловлар бўйича мавжуд бўлган 
боқимондаларини узиш учун ҳисобга олинади ва бу тўғрида унга маълум 

---

321 
қилинади ёки молия органининг қарори нусхаси ва банкнинг тегишли 
кўчирмаси асосида солиқ тўловчига қайтарилади.
Прогрессив солиқ - 
солиққа тортиш базасининг ошиши билан солиқ 
ставкасининг кўтарилиши характерлидир. Прогрессив солиқларнинг орасида 
энг кўп учрайдигани жисмоний шахсларнинг даромадидан олинадиган 
солиқдир.
Пропорционал солиқ – 
солиқ шаклида олиниши мумкин бўлган 
сумма солиққа тортиш базасининг ўлчамига (миқдорига, ҳажмига) 
пропорционалдир. Бу солиқ ягона ставкали солиқлар жумласига киради. 
Пропорционал солиққа тортиш – 
солиқнинг ставкаси солиқ тўловчи 
даромадининг ҳажмига боғлиқ бўлмаган ҳолда унинг даромадига нисбатан 
фоизда ўрнатилади (ҚҚС).
Прогрессив солиққа тортиш – 
солиққа тортиладиган сумманинг 
ўсишига мос равишда солиқ ставкаси ҳам ортадиган солиққа тортиш тизими. 
Улар қкуйидаги шаклларда мавжуд бўлади: 1) оддий прогрессия – 
даромаднинг барча суммаси учун солиқнинг ставкаси даромаднинг ўсишига 
мувофиқ ўсади (ортади); 2) мураккаб прогрессия – даромад қисмларга 
бўлинади ва уларнинг ҳар бири ўз ставкаси бўйича солиққа тортилади. 
Даромаднинг ҳар бир кейинги қисми учун солиқнинг ставкаси олдингисига 
нисбатан юқорироқ бўлади. 
Пеня – 
фуқаролик ҳуқуқида жазо чораларининг (жарималарнинг) 
кўринишларидан бири, қонун ёки шартномага мувофиқ тўловлар муддатини 
бузганлик учун ундириладиган молиявий жазонинг шакли. Унинг миқдори 
қонунга кўра тўловнинг ҳар бир кечиктирлиган куни учун тўланиши лозим 
бўлган суммага нисбатан фоизда белгиланади. Корхона томонидан тўланган 
пеня суммаси ноишлаб чиқариш харажатларининг таркибига киритилади. 
Пошлина - 
қонун актларида белгиланган тартибда ва шартларда 
тўловчи томонидан тегишли даражадаги бюджетга ёки бюджетдан 
ташқаридаги фондга ўтказиладиган мажбурий бадал. 
Преференция – 
инвестицион ва инновацион харажатларни 
молиялаштириш учун инвестицион солиқ кредити ва мақсадли солиқ 
имтиёзи кўринишида белгиланган (ўрнатилган) имтиёз, афзаллик. 

---

322