Фуқаро бинолари архитектураси фанидан маърузалар матни

бирикиш тугунлари
деб аталади. Тўсиқ конструкцияларнинг ўзининг ва улар бириккан 
тугунларнинг шакли, ўлчамлари ва конструктив ечими бинонинг умумий 
ҳажмий-план ва конструктив ечимига, элементларнинг вазифасига, охир 
оқибатда, уларда турли-туман таъсирлар натижасида пайдо бўладиган ҳодиса 
ва жараёнларнинг рухсат этилган чегаравий қийматларига боғлиқ. 
Конструктив элементга бўладиган таъсирларнинг қанчалик муҳимлигини 
аниқлаш учун дастлаб қурилиш амалиётида бундай элементларнинг 
қўлланилиш тажрибаси асосида бино таркибида улар бажарадиган функционал 
вазифаларни 
таҳлил 
қилиш 
зарур. Конструкциянинг 
мукаммаллиги 
(капиталллиги), узоққа чидамлилиги, оловбардошлиги, ташқи кўриниши ва 
бошқа талаблар оқибатда бинога қўйиладиган умумий талабларни белгилаб 
беради. 
Юқорида баён қилинган методдан фойдаланиб қабул қилинган 
конструктив ечим тасодифий хатолардан ҳоли бўлишни, конструктив 
элементда йўл қўйиб бўлмайдиган деформациялар пайдо бўлишининг, 
эксплуатацион сифатларнинг тез йўқолишининг олдини олишни таъминлайди. 
2) Бино элементларига таъсирлар ва уларнинг оқибатлари 
Конструктив элементлар қабул қиладиган барча таъсирларни уларнинг 
келиб чиқиш табиатига ва элементнинг ишлашига таъсирининг хусусиятларига 
боғлиқ ҳолда гуруҳларга ажратилади. Бинонинг конструктив ечими билан 
боғлиқ, табиий иқлим ва маҳаллий шароитдан келиб чиқадиган, эксплуатация 
режими ҳамда қурилиш-монтаж ишлари шароити билан боғлиқ бўлган 
таъсирлар шу гуруҳларга тааллуқлидир.
Бинонинг конструктив элементларига таъсирлар 
куч
ва 
куч бўлмаган
кўринишда бўлиши мумкин (7.1-жадвал). Айрим ҳолатларда битта омил 
таъсири натижасида ҳам куч, ҳам куч бўлмаган таъсирлар юзага келиши 
мумкин. Масалан, шамол пайтида бино девори сиртига бўладиган босим 
таъсирида конструкция ичига кирадиган ҳаво миқдори ҳам кўпаяди, натижада 
унинг иссиқлик ҳимояси хусусиятлари пасайиши мумкин. 

---

67 
7.1-жадвал