|
3. Metodning afzalliklari va kamchiliklari
Modellashtiruvchi amaliy o'yin — bu bilim olish, o'rganishning kompleks
varianti hisoblanadi. Chunki o'yin mobaynida turli usullardan foydalaniladi.
O'yinning muvaffaqiyati bevosita uning bilimdonlik bilan tanlanishi, bajarishiga,
talabalarni o'z rollarini ma'nosini tushunib yetishiga bog'liq.
Bu metodning afzalligi shundaki, talaba masalaning mohiyatiga qarashini,
avvalgi nuqtayi nazarini o'zgartirish imkoniga ega. Modellashtiruvchi o'yin
motivatsiya nuqtayi nazaridan ham foydali. Talabalar ko'pincha bunday o'yindan
qanoat hosil qilib, yangi o'rganganlarini o'rtoqlashadilar. Darsga faol
qatnashadilar.
Talabalar bir qarorga kelishni eksperiment qilishlari va uni oqibatini
(minimal xatar bilan) kuzatishlari mumkin. Modellashtiruv-chi o'yin yordamida
talabalarni real hayot voqeliklari bilan ta-nishtirish ustunlikka ega. Bunda
qo'yilgan savollarga javob topish va real muammolarni yechish uchun
talabalarning shaxsan o'zlari qatnashadilar, real hayotning nazariy modeli bilan
tanishadilar.
Modellashtirilgan o'yin metodi o'qituvchiga dars berishning usullarini
o'zgartirishga katta imkoniyat beradi.
Har qanday metod kabi bu uslubda ham qator kamchiliklar bor. Auditoriyada
real jarayonlarni soddalashtirishga to'g'ri keladi. U bir tomondan yetarli darajada
sodda, ikkinchi tomondan yetarli darajada real hayotga yaqin bo'lishi, real
jarayonlarni ifodalashi, buni hisobiga qimmatli tajriba o'rgatuvchi bo'lishi kerak.
Model-lashtiruvchi o'yin o'qituvchidan sinchkovlik bilan puxta tayyorgar-lik
ko'rishni talab qiladi. Darslikka tayangan holda dars o'tish o'qituvchidan
nisbatan kam vaqt, kamroq kuch, diqqat talab qiladi. Ammo, hamma darsni
modellashtiruvchi o'yin o'tkazish bilan olib borib bo'lmaydi. Ko'pincha,
modellashtirish bilim olishning kulmi-natsiyasi bo'lib, fanning ba'zi bir asosiy,
ularni o'rganish bosh-qalariga yo'l ochib beradigan kategoriyalari,
qonunlarini o'rganishda qo'llaniladi.
Modellashtiruvchi o'yindan foydalanishdagi muhim chekla-nish — bu aniq
o'qituvchining xarakteri, uslubiga bogiiq. Ko'pchilik o'qituvchilar an'anaviy
uslublar asosida dars o'tishga o'rganib qo-lishgan, shuning uchun ularga shu
uslublar samaraliroq tuyuladi.
Modellashtirish talabalarni faolligini oshiradi. Bu yaxshi, lekin talabalarning
o'yinga qiziqib ketishlari oqibatida ba'zi bir nomaqbul holatlar yuz berishi
mumkin. Ya'ni rolga berilib ketib, ayrim talabalarni aldash yoki qoidani buzish
hisobiga g'olib bo'Iishga harakat qilishi mumkin. Shuning uchun o'qituvchi
vaqti-vaqti bilan tala-balarga modellashtiruvchi o'yinning maqsadi bilim olish,
tajribaga ega bo'lish ekanini eslatib turishi kerak.
Bu uslubni qo'llash bilan bog'liq yana bir muammo vaqt ma-salasidir.' U ko'p
vaqt talab qiladi. Shuning uchun ko'p o'qituvchilar vaqtni qizg'anib, bu uslubdan
juda kam foydalani-shadi. Agar o'qituvchi o'tilgan materialni mustalikamlash,
talaba-ning bilimini puxta bo'lishini ko'zlasa, у
а
Ч
1шп
8 bir muncha or-tiqcha
sarflanishi o'zini oqlaydi.
Umuman olganda, metodning kamchiliklaridan afzallik to-
monlari ko'proq. Dars jarayonida barcha mavzularda qo'llashning iloji yo'q, buning
hojati ham yo'q. Lekin muhokama qilinayotgan savolga mos mavzularda o'yinlar
tayyorlash zarur.
Xulosa
Modellashtiruvchi o'yin - bilim olishga qaratilgan va ma'lum bir pedagogik
natijani ko'zlagan hamda turli (imitatsion, amaliy, rol ijrosiga asoslangan) o'yinlar
yordamida ta'lim jarayonida muay-yan maqsadni amalga oshiruvchi faoliyat
hisoblanadi..
Modellashtiruvchi o'yin metodi o'yin jarayonida berilgan top-shiriqni bajarish,
hisob-kitoblarni amalga oshirish, o'yin orqali amaliyotni o'rganish tufayli fanni
puxta o'zlashtirishga olib keladi.
O'yin metodini qo'llash uchun o'qituvchi uning didaktik, tar-biyaviy
maqsadlarini aniq belgilashi, o'yinning asosiy bosqichlarini, har bir bosqichning
aniq vazifasini ishlab chiqishi, ayniqsa, o'yinni muhokama qilishga alohida diqqat
qaratilishi kerak.
Talabalarni
faol
qatnashishishini,
mavzuning
yoki
o'rganila-yotgan
muammoning mohiyatini chuqur anglash maqsadida o'rganish uni konkurs tarzida
qo'llash mumkin. Bunda albatta, berilgan topshiriqlarni baholash mezonlarini
ishlab chiqish zarur.
Asosiy
Do'stlaringiz bilan baham: |
