Главный редактор: Ахметов Ильдар Геннадьевич, кандидат технических наук

К
іріспе
. 
Қ
азіргі жа
ғ
дайда шаруа немесе фермер 
қ
ожа-
лы
қ
тары к
ө
п 
құ
рылымды аграрлы
қ
ө
ндірісті
ң
бір 
т
ү
ріне айналды және тек санды
қ
ө
суді 
ғ
ана емес, соны-
мен 
қ
атар сапалы
қ
ө
згерістер мен тиімді ж
ұ
мыс істеуді та-
лап етеді.
Шаруа немесе фермер қожалықтарының жұмыс істеуінің 
экономикалық тиімділігін арттыру, сонымен қатар оларды 
азық-түлік нарығындағы үнемі өзгеріп отыратын жағдай-
ларға бейімдеу объективті қажеттілікке айналды. Шаруа 
немесе фермер қожалықтары ауылдық аумақтарды дамыту-
дың негізі болып қала береді, олар агроөнеркәсіптік кешен-
дегі өсу қарқынын жеделдетуде ғана емес, сондай-ақ ауыл-
дың маңызды әлеуметтік міндеттерін шешуде де жетекші 
рөл атқарады: ауыл халқын жұмыспен қамтамасыз етеді; 
дәстүрлі өмір салтын сақтауға жәрдемдеседі; жергілікті 
бюджеттерді толықтыру көзі болып табылады. Ауылда фер-
мерліктің дамуымен жерді және өндірістің басқа да құрал-
дарын тиімді пайдалануға жауапты толыққанды шаруашы-
лық иесі қалыптасады. Сондықтан тұрақты жұмыс істейтін 
шаруа немесе фермер қожалықтары, ең алдымен ауылда 
жұмыс орындарын құру арқылы ауыл халқының табысын 
ұлғайтудың маңызды көзі болып табылады.

---

526
«Молодой учёный» . № 18 (360) . Апрель 2021 г.
Молодой ученый Қазақстан
Жүргізілген талдаулар көрсеткендей, Қазақстанда 
жаңадан құрылған шаруа немесе фермер қожалықтарының 
саны жылдан жылға қарай өсіп келеді. Шаруашылықтар-
дың экономикалық дамуының жеткіліксіз деңгейі, ең алды-
мен, қажетті өндірістік ресурстардың (жер, еңбек және ка-
питал — материалдық және қаржылық) қажетті көлем мен 
сапаның болуымен көрінетін әлеуметтік қалыпты экономи-
калық жағдайлардың болмауымен анықталады [2]. Шаруа 
немесе фермерлік шаруашылықтардың негізгі бөлігінің жер 
учаскелері ұтымды мөлшерден едәуір аз. Ауыл шаруашы-
лығы мақсатындағы жерлердің құрамында азаматтар мен 
мемлекеттік емес заңды тұлғалардың меншігінде 1472,7 
мың га жер бар, бұл осы санаттағы жерлердің бар болғаны 
1,4 %-ын құрайды, шаруа қожалықтарының және мемле-
кеттік емес жер пайдаланушы-лардың уақытша жер пай-
далануында — 103,6 млн. га (97,4 %), мемлекеттік заңды 
тұлғалардың тұрақты жер пайдалануында — 1,3 млн га 
(1,2 %) [6].
1-кесте.