Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Ташхисни шакллантириш намунаси
: 30 ҳафталик чала туғилиш. 
Вақтидан илгари туғруқлар учраш тезлиги янги туғиланларнинг 
умумий сонидан 5-13,6% ни ташкил қилади. 
Этиологияси
. Чала туғилиш сабабларини 3 та гуруҳга ажратиш 
мумкин. 
Ижтимоий-иқтисодий: 
– тиббий хизматнинг йўқлиги ѐки етарли эмаслиги; 
– ҳаѐтнинг ва моддий таъминотнинг паст даражаси ва, натижа сифатида, 
онанинг ѐмон овқатланиши, қониқарсиз яшаш-маиший шароитлар; 
– маълумотлилик даражаси (8 синфдан паст) – ҳаѐт тарзига, шахс 
хусусиятларига, моддий яхшиланишга таъсир қилади; 
– руҳий ва жисмоний шикастлар-изтироблар, қўрқув, ҳоимладорнинг 
йиқилиши ѐки лат ейиши, оғир нарсаларни кўтариш; 
– касбий иллатлар, ѐмон одатлар (чекиш, алкогол, наркотиклар); 
– никоҳдан ташқари туғишлар (асосан кутилмаган ҳомиладорликда); 
– салбий экологик ҳолат. 
Ижтимоий-биологик: 

---

62 
– онанинг кичик ѐши ѐки катта ѐшдаги оналар (18 ѐшдан кичик ва 35 ѐшдан 
катта); 
– бўй пастлиги, инфантил тана тузилиши; 
– кўп ҳомилали туғруқлар (чала туғилганларнинг чамаси 20%). 
Клиник: 
– жинсий аъзолар инфантилизми, асосан гормонал издан чиқишлар (сариқ 
тананинг етишмаслиги, тухумдонларнинг гипофункцияси, истмик-цервикал 
етишмаслик) билан қўшилиб келганда – вақтидан илгари барча 
туғилганларнинг 16,6% гача; 
– илгариги абортлар ва бола ташлашлар эндометрийнинг нотўлиқ 
секрециясига, 
строманинг 
коллагенлашишига, 
истмик-цервикал 
етишмасликка, бачадоннинг қисқарувчанлик қобилияти ошишига, бачадонда 
яллиғланиш жараѐнларининг (эндометрит, синехийлар) ривожланишига олиб 
келади; 
– онанинг соматик касалликлари, асосан ҳомиладорлик пайтида 
декомпенсация ѐки қўзиш белгилари билан. Ревматизм, юракнинг ревматик 
нуқсони, пиелонефрит, гипертоник касаллик, камқолик ва бошқа касалликлар 
бачадон-йўлдош қон айланишини издан чиқаради, йўлдошда дегенератив 
ўзгаришларни чақиради; 
– эндокрин касалликлар (буйрак усти безлари пўстлоғининг гиперфункцияси, 
тиреотоксикоз, қандли диабет); 
– ўткир юқумли касалликлар (иситма баланд пайтидаги туғруқ, шунингдек 
соғайишдан кейинги энг яқин 1-2 ҳафтадаги туғиш); 
– ҳомиладорлик патологиялари – кеч гестозлар, нефропатия, она–йўлдош–
ҳомила тизимидаги иммунологик низо, ҳомиладорлик вақтидаги оператив 
аралашувлар (асосан лапаротомия); 
– ҳомиланинг касалликлари – қорин ичи инфекциялари, хромосом 
касалилклар, ривожланиш нуқсонлари ва бошқалар; 
– экстракорпорал уруғланиш. 

---

63 
Вақтидан илгари туғруқлар сабабларини бошқа тамойил бўйича 
ажратиш мумкин: онадан келиб чиққан; ҳомила томонидан содир бўлган; 
ҳомиладорлик кечиши хусусиятлари билан боғлиқ; ташқи муҳитга боғлиқ.