Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги фарғона давлат университети

vieilli, 
vieillie. 
Инсон ҳаётининг сўнгги даври – француз тили олам манзарасида 
âge
(ёш) тушунчаси таркибига кирувчи 
vieillesse
 
(кексаликнинг) лексик-
фразеологик ифодаланишини ҳозирги француз тили луғатлари асосида кўриб 
чиқиш мақсадга мувофиқ деб ўйлаймиз.. 
Кўп маъноли 
vieillesse
f.
оти қуйидаги маъноларни билдиради:
1) 
қарилик
– камолотдан кейин келувчи инсон умрининг сўнгги даври;
2) кексаларга хос ёш ва 3) кекса кишилар. Унга сўзлашув тилида 
қўлланиладиган 
vieillerie 
f.
камситиш, хўрлаш, масхаралаш оти синоним 
ҳисобланиб, у оғзаки нутқда ва ҳазил тариқасида метонимия асосида ҳам 
қарияларнинг ўзларини, ҳам уларнинг ҳаёт даврини билдиради. Қариш 
жараёнининг ўзи эса 
vieillissement
m
. деб номланади.
107
107
Version electronique du Nouveau Petit Robert. Dictionnaire analogique et alphabetique de la langue franfaise. 
Dictionnaires Le Robert,
– 
Paris, 1997. 
– 
С. 2388.

---

81 
Ўзининг номинатив маъносига кўра табиат ҳодисасини ифодаловчи 
déclin 
ботиш, завол оти хосилада кўчма маънода умрнинг сўнгги даврини 
кўрсатади; 2) ботиш, шафақ, охир, завол, инқироз; пасайиш, тушиш; 
тушкунлик, таназзул; камайиш, кучсизланиш, торайиш, кичрайиш; 
le 
déclinde l’âge
– кексайган чоғ, қариган чоғ; 
sur le (au) déclin de la vie
– 
қариганда, қариган чоғда, кексайиб қолган пайтида.
Лотин тилидаги 
senex, senis 
кекса (қари) одам, чол, қария, мўйсафид
(60 ёшдан юқори), қари хотин, кампирдан хосил қилинган
senescence
f
. сўзи қариш, кексайиш, қартайиш, кексалик, қариликни; биологик ҳодиса 
каби қариб, мункайиб қолганликни билдиради
. Senilité
 f
сўзи ҳам жисмоний 
ва руҳий фаоллик жараёнининг тобора сусайиб боришини, қартайганликни, 
куч-қувватдан қолишни билдиради. 
Французлар, умуман олганда, бу ёшни саломатлик ва организмнинг 
ҳолатига кўра таърифлайдилар: 
decrepitude f. vieilli ўта қарилик билан боғлиқ 
қартайганлик, мункиллаганлик; шарти кетиб парти қолганлик, бедармонлик, 
бемажоллик, дармонсизлик, ожизлик
;
caducité f. қувватсизлик, кучни 
йўқотиш, қартайганлик, мункиллаганлик; шарти кетиб парти қолганлик
; 
gâtisme
m ҳам саломатлик, ҳам ғоят қарилик сабабли ўта жисмоний ва ақлий 
бедармонлик, бемажоллик, дармонсизлик, ожизлик. 
Қарияларнинг, шунингдек, ота-оналарнинг, аждодларнинг номлари 
конверсия асосида сифатдан хосил қилинган тарзда ривожланиб бориши 
мумкин: 
croulant,
-e. 1.
adj .fam. эски, қадимий; 
 2. м.fam. 1) кекса (қари) одам, чол, кекса (қари) аёл, кампир; 
3) p. Fam. ота-оналар, бобо-бувилар, аждодлар, қариялар
. Худди 
шундай, “ёшлар учун катта ёшли киши” маъносидаги 
amorti
сифати қариб 
қолган кишини ёки қари-қури одамларни, қари-қартангларни ифодалай 
бошлади. Қари – бу касал ҳамдир: 
adj.
1) fam