Mamasoli jumaboyev



Download 9,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/118
Sana25.02.2022
Hajmi9,04 Mb.
#464331
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   118
Bog'liq
Bolalar adabiyoti.2-nashr Jumaboev M. (1)

O'rta va katta yoshdagi 
Bu У05' ^ ^ 1 bolalar ° ‘zlari m u s"
bolalar 
kitobxonligi 
taqil ravishda kitob o 'q ib qolm ay,
x atti-h ara k atla rin i baholashga o ‘rganadilar, zaru rat b o ‘lsa, 
ular k o ‘rsatgan m ardlik va ja so ratlarn i takrorlashga hozirla- 
nadilar.
U larga xalqim izning shonli tarixi, bugungi hayoti haqida 
y o zilg an tu rli ja n rd a g i asa rla rn i tavsiya etish m u m k in . 
„ S h iro q “ , „ T o ‘m aris“ kabi afso n alar bilan birga, Elbek, 
Oybek, G ‘afur G ‘ulom , Zafar Diyor, Q uddus M uham m a- 
diy, H akim N azir, Shukur S a’dulla, Anvar O bidjon, T ur- 
sunboy Adashboyev, Q am bar O ta, Safar Barnoyev va bosh- 
qalarning zam onaviy mavzudagi eng yaxshi asarlari m uhim
tarbiyaviy aham iyat kasb etadi.
S h arq m u ta fa k k irla rid a n A l-X o ra z m iy , A l-F a rg ‘o n iy , 
A hm ad Yugnakiy, Al-Buxoriy, Forobiy, Beruniy, Y usuf Xos 
Hojib, A hm ad Yassaviy, Rabg‘uziy, Navoiy va boshqalam ing 
asarlari bolalar dunyoqarashini shakllantirishga ijobiy ta ’sir 
ko‘rsatadi.
K o‘rib o ‘tganim izdek, bolalar adabiyoti o ‘ziga xos xusu- 
siyatlari bilan kattalar adabiyotidan farq qiladi. Z otan , bolalar 
yozuvchisi dunyo voqealarini bolalar tasavvuri, tushunchasini 
nazarda tutib tasvirlaydi. Shu orqali kichkintoylarni olg‘a 
intilishga chaqiradi, hayotni chuqur anglash va sevishga yordam 
beradi.
b alk i k ito b q a h r a m o n la rin in g
7


BOLALAR FOLKLORI
Folklor asarlarini tinglab voyaga yetayotgan bolalarning 
o ‘yinlari, s h o ‘xliklari, xayollari, qiziqishlari, g a p -so ‘zlari... 
Bular bolalarning m a’naviy dunyosini boyitadigan om illar- 
d an dir. A garda k attalar bu o ‘ziga xos b o lalar dunyosini 
tu sh un ib, uni to ‘g‘ri baholay olsalar, bolalarning kelajagi 
uchun katta ish qilgan boMadilar.
A lla, erta k , to p ish m o q , m a q o llard a k u zatg an im izd ek , 
odam larga, joniv orlarg a, tabiatga b o ‘lgan m e h r-m u h ab b at, 
d o ‘stlik va o ’rtoqlikning ilk tuyg‘ulari, yaxshilikka nisbatan 
uy g ’o n g an d astlab k i m in n a td o rc h ilik h issi, h a r n arsag a 
chanqoqlik bilan qiziqib qarash — bulam ing bari bolaning 
m a’naviy dunyosini boyitishi, uning xayoli va ta sa w u rin i 
kengaytirishi lozim.
H ar bir kishi, folklorda zikr etilganidek, eng baxtiyor 
va betashvish bolalik yillarida taxm inan quyidagi qobiliyatlam i 
egallab olgan b o iish i lozim. Ya’ni o ‘ynab va sho’xlik qila turib, 
u: nim a yaxshi-yu nim a yom onligini, narsalar dunyosini, 
hayvonot dunyosini, odam lar dunyosini anglab boradi. Buning 
ustiga dunyoni bilish shunchaki yuzaki bir kuzatuv emas: 
kecha u yomgMrning nim aligini bilmas edi, bugun esa ertalab 
uni ko‘rdi-y u, ayni paytda d u n yo da tarn o v lar boMishini, 
chum chuqlar sovuqda xurpayib, yum -yum aloq b o ‘lib olishini 
ham bilib oldi. Bu ertalabki kashfiyotlar edi, tushga borib esa 
u m ushukchani q o ‘rqitib yuborsa, yunglari xurpayib, ko‘zlari 
yashil rangda chaqnab ketishini ham birinchi bo r ko’rdi.
D arhaqiqat, bolalarning o ‘yinlariga, chizgan rasm lariga 
astoydil razm soling, gaplarini tinglang. Shunda siz ularning 
olam ni naqadar yorqin, aqlga sig‘mas darajada m o ‘jizakor bir 
tarzda ko‘ra bilishlarini payqaysiz. U lar o ‘zlarining sezgirliklari 
tufayli, hatto q o ‘rqinchli ertaklarning ham qandaydir qiziq 
joylarini ilib oladilar, kundalik voqealam ing esa kattalar sezmay 
qoladigan m uhim jihatlarini ko‘ra biladilar.
M ana shu musaffo tuyg‘ulari uchun ham kishilar bolalikni 
sev ad ilar va uni b u tu n u m r m a m n u n iy at b ilan xotirlab 
yuradilar. Betashvish boMgani uchun em as, musaffo tuygbulari 
uchu n sevadilar uni.


Shu boisdan k a tta la r b o la larn i q u v o n ch d an m ahrum
etmasliklari, ularning yangilikka boy b o ‘lgan va doim o o ‘zgarib 
turuvchi hayotdan olgan taassurotlarini, his-hayajonga to ‘la 
hayratli tuyg‘ularini toptam asliklari kerak.
H ar birimiz ham bolalikda kunlarning uzoqligi, har bir 
kunning voqealarga boy o ‘tgani, tushda osm onda uchib yurish 
naq adar yoqim liligi, oddiygina uyning shifti ham naqadar 
baland, hovli oldidagi bog‘ ju da katta, huv naridagi o ‘tloqzor 
esa, qanchalar sirli tuyulganini eslashni istaymiz.
Lekin quyoshdan taraladigan chinakam n ur — yog‘duni 
ham m am iz ham yaxshi xotirlay olam izm i? Yangi o ‘yinchoq, 
yangi kitobchalarning yoqimli hidini qay birimiz aniq eslay- 
miz? Oddiy hodisalar ham qanchalar tantanavor va m uhim
b o iib tuyulgani va qachonlardir yuz bergan olis voqealar 
xuddi kechagidek xotiraga m ahkam o ‘rnashib qolganini-chi?
H am m a yoqdan m oychechak gulining o ‘tkir isi keladigan 
oppoq, tebranib turuvchi dalalar-chi? Shunda to ‘satdan uzoqda 
kofcringan ona... U ning ovozi... H ar tom onga go‘yo uzun-uzun 
oltinrang chiziqchalarsim on quvnoq nu r taratayotgan saxiy 
quyosh-chi?
U larni kattalar sira ko‘rm aydilar, bolalar esa ko‘radilar. 
Negaki ular o ‘zlari tinglagan ertaklarida bunday ajoyib-g‘aroyib 
voqea-hodisalarni kobp bor eshitishgan. H atto rasmini ham 
chizganlar.
Bolalar chizgan rasm ning b o ‘yog‘i ju d a tiniq b o ‘lishi ham 
bejiz emas. Bolalik paytida yaxshilik bilan yom onlik ham m ana 
sh u n d a y a n iq k o ‘rin a d i. 
B o lalik d a yo se v ish a d i, yoki 
n afratlan ish ad i, bo lalar x a tti-h a ra k a tla rin in g o ‘rtam iyonasi 
ham b o ‘lmay, faqat yo yaxshi, yoki yom on b o ‘lishi m um kin.
U larda hayot tajribasi, bilimi hali yetarli em as-u, am m o 
chiroyli va xunukni, samimiyat va soxtalikni his etish tuy- 
gbulari nihoyatda o ‘tkir b o ‘ladi.
Tevarak-olam ni m ana shunday tiyraklik bilan his etgan 
odam lar tufayligina biz musiqa eshitib, yaxshi kitoblarni o bqib, 
chinakam san ’at asarlarini ko‘rib, cheksiz huzur-halovat ola- 
miz. U lar ohanglar, so ‘zlar, ranglar vositasida dunyoning 
nafosati-yu, uning donishm andligini bizga yaqqol ko‘rsatib 
beradilar, chunki iste’dodning o ‘zi aslida bolalik ta ’sirchanli- 
g id a n , o d d iy n a rsa d a n g o ‘zallik to p a b ilish h isla tid a n
boshlanadi, bu xislat esa hayotiy tajriba va m a’naviy yetuklik 
tufayli boyib boradi.
9



Download 9,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish