|
„ B i i v i m n i n g
hikoyasi“ , H. Yoqubovning „Sirdaryo
o f to b i“ , S h u k u r S a ’d u lla n in g „ H o v lim iz n in g b o la la r i“ ,
„D astyor qiz“ , ,.Bog‘bon qiz“ , Ilyos M uslim ning „Oyxon
va rayhon“ , „Ishchan asalarilar“ , „Sening sovg‘ang“ , P o‘lat
M o‘m inning „D alalarga qarasam ", „O ftob chiqdi olam ga“ ,
Q udrat H ikm atning „B obo va nabira“ , ,,Joljam , yurm a laqil-
lab“ , Tolib YoMdoshning „Vaqt qadri“ , Y usuf Shom ansurning
„B araka“ , „Tikuvchi“ , Tursunboy Adashboyevning „Shanba-
lik“ , R auf Tolibning „Bobo xursand, N odira xafa“ , Q. Otaning
„M ehnatdan zavq olam an“ she’rlari bevosita m ehnat mavzusiga
bagishlangan.
Tinchlik va d o ‘stlik. Bu ikki so‘z bir-biriga egizak. Bolalar
adabiyotida tinchlik va d o ‘stlik mavzusi m uhim o ‘rin tutadi.
G ‘afu r G ‘ulom ( „ K ap tar u ch ar, g 'o z u c h a r“ , „T inchlik
arafasi“ ), Q. M uham m adiy („U ru sh g a y o ‘l berm ay m iz“ ),
Sh. Sa’dulla („Tinchlik qushi haqida m en o ‘qigan she’r"),
77
I. Muslim (,,D o‘stlik“ ), Q. Hikmat („Tinchlik haqida q o ‘shiq“ ),
S h u h rat („T in ch lik allasi“ , „ D o ‘stlik g u li“ ), M ard o n q u l
M uhamm adqulov („U ch kaptarim, u ch “ ), Yusuf Shom ansur
(„O rzular bir“ ), Safar Bamoyev („Biz bolalar“ ), Tursunboy
Adashboyev („ D o ‘stlik“ ) kabi shoirlar kitobxonlarni tinchlik
va do‘stlik ruhida tarbiyalashga barakali hissa q o ‘shdilar.
H ozirgi zam o n bolalar ad ab iy otid a o ‘nlab balladalar,
ertaklar, dostonlar m aydonga keldi. O ybekning „Z afar va
Z ahro“ , „Bobom “ , Q. M uhamm adiyning „D unyoda eng kuchli
nim a?“ , „Solijon“ , Shukur Sa’dullaning „Laqm a it“ , „Ikki
donishm and“ , Po‘lat M o‘minning „ 0 ‘rinbosarlar“ , „E h, rosa
shirin ekan“ , „Xolning jiyron velosipedi“ , „O ltin nay“ , „Jalil
eshitgan ertak“ , Qudrat H ikm atning „Toshbaqalar hujum i“ ,
„B obodehqon hangom asi", „C hovkar“ , „C hirchiq farzandi“ ,
Ram z Bobojonning „ C h o ‘pon o ‘g‘li“ , Safar Barnoyevning
„Biz dehqon bolasimiz", „Oltin shahar haqida afsona“ , „Oltin
oshiqlar“ , Miraziz A ’zam ning „Aqlli bolalar“ , „Bedananing
buvisi“ , Tursunboy Adashboyevning „D ovonlar", „Harflarning
sarguzashti“ , ToshpoMat Ham idning „Asrorqulning q o ‘chqori“ ,
Ergash R aim ovning „B ir do na y ap ro q “ , R au f T olibning
„Sehrgar d o ‘stim b o r“ , „M a q ta n c h o q “ , U sm on A zim ning
„ G ‘aroyib a jd a rh o 14, Kavsar T u rd iyev an ing „T o sh k esarlar
m am lakatida“ kabi doston va ertak-dostonlari yaratildi.
Shoir P o‘lat M o‘min „K o ‘ngil istar yaxshilik“ asarida
bolalar o ‘rtasidagi d o ‘stlik, birodarlik, o ‘qituvchi va jonajon
maktabga m uhabbat, birlik masalalarini ilgari suradi. Bolalar
h ayo tida so d ir b o ‘ladigan yutuq va k am ch ilik lar badiiy
b o ‘yoqlarda, qiziqarli lavhalarda chizib beriladi. Bir so‘z bilan
aytganda, m aktab o ‘quvchilarining jozibali hayoti zavq-shavq
bilan tasvirlanadi.
Hozirgi zam on o bzbek bolalar nasrida ham salmoqli asarlar
yuzaga keldi. Yozuvchilaming yangidan-yangi avlodi kamol topdi.
Bolalaming yoshi, qiziqishi, dunyoqarashiga t o l a javob bera
oladigan ko‘plab hikoyalar yaratildi. Hakim Nazir, Yoqubjon
Shukurov, Nosir Fozilov, Xudoyberdi T o‘xtaboyev, Turg‘unboy
G ‘oipov, R ahm at A zizxo‘jayev, L atif M ahm udov, Farhod
Musajon, Sobir Yunusov, Oqiljon Husanov, M ahm ud M u-
rodov, Ergash Raimov, Safar Bamoyev, Abdusaid Ko‘chimov,
Anvar Obidjon va boshqalam ing maktab yoshidagi bolalarga
moMjallangan qissa va hikoyalar to ’plamlari bosilib chiqdi.
78
Ju d a k o ‘p h ik o y alard a k ic h k in to y lar hayotidagi turli
sarguzashtlar va ziddiyatlar o ‘z ifodasini topm oqda. Shodm on-
bek Otaboyevning „Itolg‘i“ hikoyasi qush, qurt-qum ursqalarni
sevish, ardoqlashga qaratilgan. Itolg‘i chum chuq va chug‘ur-
chuqlarni tutib olib yeydigan qush. Shukurali aka Itolg‘ini
jiyani Shavkatga sovg‘a qiladi. Shavkat uzum q o lriqlashda undan
foydalanm oqchi edi. A m m o qush u lam ik id a o ‘zini erkin
sezmaydi. Buning sababini surishtirganda Shavkatning otasi bu
jo nivor ozodlik va erkinlikni q o lmsayotganligini tushuntiradi.
Shavkat qushlarni yaxshi ko‘radigan, rahm dil bola. U Itolg‘ini
qafasda uch kun zo ‘rg‘a ushlab turadi. Qafasda qush em as,
o ‘zi o ‘tirgandek b o ‘ladi va ItolgNni qafasdan butunlay chiqarib
yuboradi. Qush bolaga rahm at, degandek aylanib uchib ketadi.
Bolalar qissachiligida Oybek, G ‘afur G ‘ulom , A bdulla
Q ah h o r kabi ulug‘ adiblarning hissasi katta. Shuningdek,
H akim N azir, S hukur S a’dulla, X udoyberdi T o ‘xtaboyev,
Latif M ahm udov, N osir Fozilov, Farhod M usajon, Hojiak-
bar Shayxov, A nvar O bidjon, H abib PoMatov, M uqim jon
Niyozov, Rustam R ahm onov, Shukur Xolmirzayev, Oqiljon
H usanov, M am atqul H azratqulov kabi yozuvchilam ing asar-
lari ham sevib o ‘qiladi.
Bu davr bolalar qissachiligida sarguzasht, ilm iy-fantastika
janrlari ham rivoj topdi. Xudoyberdi T o ‘xtaboyev („Sariq devni
m in ib “ , „ Q a so sk o rn in g o ltin b o s h i“ , „ S h irin q o v u n la r
m a m la k a tid a “ ), H o jiak b ar Shayxov („ S a m o m ehvaridagi
nam oyish“ , „Shorn kam ari“ , „Ajdodlar xotirasi“ ), M ahkam
M ahm udov („Y ev ro pan in g o ‘g ‘irlan ish i“ ), A nvar O bidjon
(„0 0 9 9 n o m e rli y o lg ‘o n c h i“ , „ D a h s h a tli M e sh p o lv o n “ ),
Oqiljon H usanov („T o g‘da o ‘sgan bola“ ), O lloyor („F azogir
chu m oli“ ) va boshqalar bu jan rd a samarali ijod qilm oqdalar.
Bolalar tarbiyasida dram aturgiya janrida yaratilgan asarlar
ham katta rol o ‘ynaydi. H akim N azir, A dham R ahm at, P o‘lat
M o‘m in, M am arasul Boboyev, T urg‘unboy G ‘oyibov, N ari-
m on Orifjonov, Latif M ahm udov, Farhod M usajon, Ravshan
Yoriyevlarning pyesalari kichkintoylar quvonchiga quvonch
q o ‘shib kelmoqda.
Shu zaylda hozirgi zam on o ‘zbek bolalar adabiyoti rivojla-
nishda, u yangi yozuvchilar, yangi asarlar bilan tobora boyib
borm oqda. Bir so‘z bilan aytganda, bu adabiyot mustaqil
0 ‘zbekistonim izning tobora gullab-yashnashi uchu n xizm at
qilmoqda.
79
Do'stlaringiz bilan baham: |
