N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Kompyuterning tashqi qurilmalar bilan o‘zaro aloqasi.
125 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8.3-rasm. Kompyuterning tashqi qurilmalar bilan o‘zaro aloqasi. 
Resurslardan birgalikda foydalanish vaqtidagi almashuv tartibi quyidagicha: 

ilova operatsion tizimga (OT) ma’lumotlarni kiritish-chiqarish operatsiyalarini 
bajarish uchun so‘rov (so‘rovda TXQdagi ma’lumotlar manzili, TQ identifikatori 
va kiritish-chiqarish operatsiyasining turi) bilan murojaat qiladi; 

OT olingan so‘rov bo‘yicha mos bo‘lgan TQning drayverini ishga tushiradi; 

TQ drayveri “belgini bosmaga chiqarish”, “keyingi qatorga o‘tkazish”,
“karetkani qaytarish” kabi buyruqlarga tayangan holda harakat qiladi. Drayver bu 
buyruq va ma’lumotlarning (matn) kodlarini aniq bir ketma-ketlikda tezkor xotira 
qurilmasidan (TXQ) interfeysli karta buferiga yuklaydi, bu o‘z navbatida ularni 
tarmoq orqali TQ kontrolleriga baytma-bayt uzatadi;

interfeysli karta drayverdan navbatdagi baytni olganidan so‘ng, aloqa liniyasiga 
bitlarni ketma-ketlikda uzatadi;

kontroller navbatdagi baytni olishi bilan, printerning operatsiyasini ishga 
tushirada va bu operatsiya bajarilib bo‘lgandan so‘ng, OTga so‘rovni 
bajarilganligi haqida xabar beradi, u o‘z navbatida bu haqda ilovani ogohlantiradi.
Kompyuter
Tashqi qurilma 
Interfeys
Interfeys
Т
Qning interfeysli 
kartasi 
Ilovalar 
Bufer 
ОТ
Т
Q drayveri
Bufer 
Т
Q kontrolleri 
Bufer 

---

129
holda harakat qiladi. Drayver bu buyruq va ma’lumotlarning 
(matn) kodlarini aniq bir ketma-ketlikda tezkor xotira qurilma-
sidan (TXQ) interfeysli karta buferiga yuklaydi, bu o‘z navbatida 
ularni tarmoq orqali TQ kontrolleriga baytma-bayt uzatadi;
–
interfeysli karta drayverdan navbatdagi baytni olganidan so‘ng, 
aloqa liniyasiga bitlarni ketma-ketlikda uzatadi;
–
kontroller navbatdagi baytni olishi bilan, printerning operatsiya-
sini ishga tushirada va bu operatsiya bajarilib bo‘lgandan 
so‘ng, OTga so‘rovni bajarilganligi haqida xabar beradi, u o‘z 
navbatida bu haqda ilovani ogohlantiradi.
8.4-rasmda tarmoqda masofaviy printerdan foydalanish strukturasi 
keltirilgan.
Tarmoqning umumiy printerdan foydalanish tartibi:
–
A ilova B ilova uchun matnni bosmaga chiqarishga so‘rov-
xabarni shakllantiradi va uni o‘z buferiga joylashtiradi. So‘rov 
lokal OTga uzatiladi, com- port drayveri ishga tushiriladi va 
unga so‘rov saqlanayotgan bufer manzili xabar qilinadi;
8.4-rasm.