N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva periferIya va ofis qUrilmaLarini ta’MIrLaSh va ishLatish

Bir vaqtning o‘zida bir necha monitorlarni ulash. 
Ko‘pgina 
videokartalarda bir necha (ikkita) chiqish portlari mavjud, shuning 
uchun bir vaqtning o‘zida bir nechta displeydan foydalanish imkonini 
beradi. Macintosh tizimlarida bunday imkoniyat bir necha yil oldin 
ko‘zda tutilgan edi.
Endi bu imkoniyat Windows 98/2000/XP/Vista operatsion tizim-
larida mavjuddir. Windows 98 operatsion tizimi bir vaqtning o‘zida 
har biri turli ko‘rinishdagi ishchi stolni ifoda qiladigan to‘qqiztagacha 
(Windows 2000/XP da o‘ntagacha) monitor va videoadapterlardan 
foydalanish imkonini beradi. Windows Vista operatsion tizimida 
bir necha monitorni qo‘llash ish tartibi Windows XP operatsion 
tizimidan farq qiladi. Bu yerda hammasi qo‘llanilayotgan WDDM 
monitor drayveriga bog‘liqdir. Bir necha monitorni qo‘llash vaqtidagi 
sozlashda operatsion tizim videoxotirada virtual ishchi stolni 
(displeyni) yaratadi (7.7-rasm).
Virtual ishchi stolning turli qismlarini aks ettirish uchun bir necha 
monitorlardan foydalaniladi, bunda turli ilovalarning muloqat oynasi 
alohida monitorlarda joylashtiriladi.
7.7-rasm. 
Bitta dasturni bir necha monitorning ekranida aks ettirish uchun 
mo‘ljallangan Matrox DualHead2Go qurilmasidan foydalanish.

---

117
7.8-rasmda tizimli plata razyomiga videoadapterni o‘rnatish (
a
) 
va uni vint bilan mahkamlash (
b
) ko‘rsatilgan.
7.3. Videoadapterni sovitish tizimi
150 W quvvatli lampochka energiyani qancha iste’mol qilsa, 
videoadapterlar ham shuncha energiya iste’mol qiladi (ham issiqlik 
ajaratadi). Bitta kremniy chipi yuzasidan ajralayotgan bunday issiqlik 
miqdori osongina kristalni kuydirishi mumkin. Shuning uchun 
issiqlikni o‘z vaqtida barqaror va kuchli kulerlar yordamida tarqatish 
kerak. Grafik protsessor yoki xotira sovitish tizimisiz qizib ketishi 
mumkin, bu o‘z navbatida kompyuterning «osilib qolishiga» yoki 
videokartaning ishdan chiqishiga olib keladi.
Sovitish issiqlik o‘tkazuvchan materiallar va radiatorlar yordamida 
passiv amalga oshirish mumkin bo‘lganidek, agar ventilator ishlab 
tursa, faol amalga oshiriladi. Ammo ventilator ishlaganda shovqin 
darajasi katta bo‘ladi.
Radiatorlar.
«Radiator» (heatsink) so‘zi 
ostida passiv sovitish tushuniladi. Radiator is
-
siqlikni tarqatish va havo bilan issiqlik almashuv 
maydonini kattalashtirish hisobiga, o‘zi ulangan 
chipning haroratini pasaytiradi. Bu maqsadga 
erishish uchun radiatorlar, odatda, qovurg‘adan
foydalanadi. Ular grafik protsessorlarda hamda 
xotira chiplarida o‘rnatiladi (7.9-rasm).
7.9-rasm.