O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

 Musobaqa o‘tkazish tizimlari 
 
Birinchi navbatda, o‘yin tizimini tanlaishdan oldin quyidagi vazifalar hisobga olinishi 
lozim. Uni o‘tkazish mumkin bo‘lgan muddati, qatnashuvchilarning sport tayyorgarligi darajasi, 
musobaqani o‘tkazish uchun

---

153 
hududiy joylaishish to‘g‘risida ma’lumotlar mavjud bo‘lishi kerak. Musobaqalar aylanma, 
Yutqazgan chiqib ketadigan va Aralash tizimlar asosida o‘tkaziladi. 
Aylanma tizim.
Aylanma tizim bo‘yicha hamma qatnashuvchi jamoalar bir-birlari bilan 
uchrashishadi. Musobaqalaishuvchilarning kuchlari o‘rtasidagi nisbatini aylanma usul, ayniqsa 
ob`yektiv aniqlaishga imkon beradi. Bu tizim tasodifiy natijalar oldini oladi va sportchilar 
tayyorgarligini tekshirishga va g‘oliblarni aniqlaishga to‘liq imkoniyat beradi. 
Aylanma tizim bo‘yicha o‘tkaziladigan musobaqalar ko‘p vaqt talab qiladi, bu uning asosiy 
zaif tomonidir. 
Aylanma tizim bo‘yicha o‘yin taqvimi quydagicha tuziladi. 
O‘yinlarning navbati maxsus jadval yordamida aniqlanadi. Barcha jamoalar qur’a tashlaish 
asosida tartib raqamlarini oladilar. Shundan so‘ng musobaqaning har bir kunida qaysi jamoalar 
(qur’ada tushgan raqam bo‘yicha) bir-biri bilan uchrashishi jadval yordamida aniqlanadi. Agar 
ishtirok etuvchi jamoalar soni toq bo‘lsa, unda har kuni bir jamoa qavs ichida raqami ko‘rsatilgan 
jamoa bilan uchrashadigan kun (jamoa yo‘qligi ) dam oladi. 
 
Jadval tuzishda qatnashuvchilar soniga qarab vertikal chiziqlar chizib chiqiladi. Chiziqlar 
asosan toq olinadi. Masalan 7, 8 ta jamoa qatnashuvida 7 ta, 9–10 ta jamoa bo‘lganda 9 ta vertikal 
chiziq chizib olinadi.
Unda qatnashuvchilar raqami (qur’a natijasiga asosan) quyidagicha yoziladi: birinchi 
chiziq tagida 1 raqami qo‘yiladi, bitta chiziqdan so‘ng 2 raqami, Yana bittadan so‘ng 3 raqami va 
hokazo. Yuqoridagi ikkinchi chiziqdan boshlab, keyingi raqamlarning joylaishishini davom 
ettiramiz: 4 raqami, bittadan so‘ng 5 raqami va hokazo. Oxirgi, juft raqam mavjud bo‘lganda 
yuqoridagi raqamlar yoniga yoziladi. 
Qatnashuvchi jamoalar soni besh yoki oltita bo‘lgandagi namuna: