S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Faol 
ushlab 
olish 
(interception) 
kompyuterning 
telekommunikatsion qurilmasiga ulanish yordamida amalga oshiriladi, 

---

41 
masalan, aloqa kanalining telefon simi yoki printer liniyalari, yoki 
bevosita personal kompyuter mos porti orqali. 
Passiv ushlab olish 
(elektromagnitli, electromagnetic pickup) 
kо‗plab kompyuter texnikasi vositalari, kommunikatsiya vositalari bilan 
birga ishlashida paydo bо‗luvchi elektromagnit nurlanishni aniqlashga 
asoslangan. Shunday qilib, masalan, displeyning elektron-nurli 
trubkasini nurlanishini 1000 m gacha masofada maxsus qurilmalar 
yordamida qabul qilish mumkin.
5-rasm. Faol va passiv ushlab olish 
Audio ushlab olish 
yoki axborotni vibroakustik kanal bо‗yicha 
olish xavfli va yetarlicha keng tarqalgan yо‗l bо‗lib, ikki turga ega. 
Birinchisining mohiyati axborotni qayta ishlash vositasi apparaturasiga 
eshituvchi qurilmani о‗rnatishga, ikkinchisiniki esa qо‗riqlanuvchi xona 
doirasida injinerli-texnik konstruksiyaga mikrofon о‗rnatishdan iborat 
(devorlar, oyna romlari va shu kabilar). 
Video ushlab olish 
turli videooptik texnikalardan foydalanish 
yо‗li bilan amalga oshiriladi. 
―Axlatni tozalash‖ 
(
scavening
) axborot ushlab olishning 
yetarlicha original yо‗llaridan iborat. Jinoyatchilar foydalanuvchi 
tomonidan kompyuter texnikasi bilan ishlashdan keyin qoldirilgan 
Aloqa kanallari 
Passiv axborot 
(jinoyat predmeti) 
Faol axborot 
(jinoyatni sodir etish 
quroli) 
Axborotga ruxsati bо‗lmagan holda kirish amalga 
oshiriladigan kompyuterlar (jinoyatni sodir etish vositasi) 

---

42 
axborot jarayonining texnologik chiqindilaridan huquqqa ega bо‗lmagan 
holda foydalanishadi. Masalan, hattoki xotiradan va kompyuterning 
qattiq diskidan hamda disketalardan о‗chirilgan axborot ham maxsus 
dasturiy vositalar yordamida qayta tiklanishi va ruxsatsiz olinishi 
mumkin. 
Kompyuter jinoyatlarini sodir etish yо‗llarining 
uchinchi guruhiga 
axborotni ruxsatsiz olishga yо‗naltirilgan
 
jinoyatchining harakatlari 
kiradi. Ularga quyidagi yо‗llar taalluqli: