O’zbеkiston aloqa va axborotlashtirish

Naflilik 
- tovarlarning kishilarning biron-bir narsaga bo’lgan 
ehtiyojini qondirish layoqati. 
Almashuv qiymati
- bu biror turdagi iste’mol qiymatning boshqa 
turdagi iste’mol qiymatga ayirbosh qilinadigan miqdoriy nisbati. 
Cheklangan rasmiy 
naflilik 
Qiymat belgisi 
Qo’shimcha naflilik 
Vakolatli qiymat 
Naqd pullar 
Kredit pullar 
Qog’oz pullar 

---

92 
Aniq mehnat
-muayyan aniq iste’mol qiymatlarni vujudga 
keltiradigan mehnat. 
Abstrakt mehnat
- mehnatning aniq shaklidan qatьiy nazar umuman 
inson ishchi kuchining sarflanishi, ijtimoiy mehnatning bir qismi. 
Mehnat unumdorligi
- ma’lum vaqt davomida ishlab chiqarilgan 
mahsulot miqdori yoki mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun ketgan 
vaqt bilan aniqlanadi. 
Mehnat intensivligi
- mehnatning sarflanish tezligi yoki jadalligi.
Pul
- ham turdagi tovar va xizmatlarni ayirboshlashda umumiy 
ekvivalentlik rolini bajaruvchi maxsus tovardir. Qog’oz pullar esa shu 
tovar pulning vakilidir. 
 
 
Nazorat uchun savollar va topshiriqlar: 
1. Ijtimoiy xo’jalik shakllariga umumiy tavsif bering. Tovar ishlab 
chiqarish va bozorning vujudga kelishining umumiy shart -sharoitlarini 
tushuntiring. 
2. Nima uchun tovarga naflilik (iste’mol qiymat) va almashuv 
qiymatining birligi sifatida haraladi? Tovardagi bu ikki xil xususiyat 
nimadan kelib chiqadi? 
3. Keyingi (so’nggi) qo’shilgan miqdor (tovar va xizmat) nafliligi 
nima va uning pasayish sababini tushuntiring. 
4. Tovarlarning qiymatini aniqlashga bo’lgan quyidagi fikrlarga 
o’zingizni munosabatingizni bildiring: 
a) ijtimoiy zaruriy mehnat sarflari bilan belgilanadi; 
b) keyingi qo’shilgan tovarlarning nafliligi bilan aniqlanadi; 
v) keyingi qo’shilgan tovarlarning nafliligi va ishlab chiqarish 
xarajatlari bilan aniqlanadi. 
5. Pulning mazmunini va vujudga kelishining umumiy shart-
sharoitlarini tushuntirib bering. 
6. Oltin pul va qog’oz pul o’rtasidagi umumiylik va farqlarni ko’rsatib 
bering. 
7. Qog’oz va kredit pullarning hadr-qiymati va barqarorligi nima bilan 
belgilanadi?