Microsoft Word нмкт маъруза doc

9.4. ЦИКЛОНЛИ ЎЧОКЛАР
. 
Бу ўчоқларда темир колчедани майдаланган ҳолда қиздирилган ҳаво билан 
бирга уринма ҳолда берилади. Жараён 1100
о
Сда кетади. Бу вақтда ҳосил 
булаётган чиқинди - темир занги аввалгиларидан фарқли улароқ кукун ҳолда 
эмас, балки суюқ қотишма ҳолида ажратилади. Бу эса юқоридан чикаётган ўчоқ 
гази таркибида темир зангининг деярли булмаслигини таъминлайди. Ўз ўрнида 
бу эса ўчоқ газини тозалашни соддалаштиради ва темир колчедани 
таркибидаги олтингугуртни тўлиқроқ ёнишини, ундан фойдаланиш 
коэффициентини юқорироқ бўлишига олиб келади. 
КОЛЧЕДАННИ ЁҚИШ ЖАРАЁНИНИ ЖАДАЛЛАШТИРИШ ЙЎЛЛАРИ. 
 

---

45
Одатда, кўпчилик ҳолларда, колчеданни ёқиш учун 79% N
2
ва 21% О
2 
дан 
иборат атмосфера ҳавоси ишлатилади. Бу ҳаво таркибида N
2 
инерт ҳажмни 
ташкил этиб, у ҳосил қилинаётган ўчоқ газини умумий ҳажмини 4 маротаба 
ошириб юборади. Бу эса газ ўтказгичларни диаметрини, металл сарфини ва 
ишлаб чиқарилаётган сулфат кислотани таннархини оширишга олиб келади. 
Шунинг учун, темир колчеданини ёқиш жараёнини жадаллаштириш мақсадида: 
1. Атмосфера ҳавоси 60% гача О
2
билан бойитилган ҳаво ишлатиш таклиф 
қилинади. Ундан ошиқ концентрацияли О
2
ли ҳаво ишлатиш олинаётган сулфат 
кислотани таннархини оширишга олиб келади.
2. Колчеданни ёқиш учун тоза О
2 
ўрнига Fe
2
O
3
ни қўллаш тавсия этилади.
 
FeS
2(қ)
+ 16Fe
2
O
3(қ)
= 11Fe
3
O
4(қ) 
+ 2SO
2(г ) 
- Q
30
(9.3.)
 
Бу реакция эндотермик бўлиб, алоҳида аппаратда амалга оширилади. Бу 
ерда олинаётган SO
2
гази ҳеч қандай N
2 
ва О
2
ни ўз таркибида ушламайди. У 
юқори концентрацияли бўлади. Кейинчалик алоҳида аппаратларда: 
11Fe
3
O
4(қ) 
+ 2,750
2(г ) 
= 16,5Fe
2
O
3(қ) 
+ Q
31