Bilimlendiriw ministrligi

Balalarda mayda qol motorikasın rawajlantıratuǵın shınıǵıwlar 
Italiyalıq pedagog Mariya Montessori óziniń pedagogikalıq qarawlarınan 
kelip shıǵıp balalardı intellektual tárepten rawajlandırıw, olardı seziwge úyretiw 
kerekligin aytıp ótedi. Balalarda sensorika hám motorikanı rawajlandırıw 
kishkentaylarda jazıw, esaplaw kónlikpesin qáliplestiredi. Montessori metodikasınıń 
tiykarǵı mánisi balada ǵárezsiz iskerlik arqalı jeke múmkinshiliklerin kórsetiwge 
sharayat jaratıw hám járdem beriwden ibarat. Sonıń menen birge, Montessori 
materialları kishkentaylarda mantiqiy oylawdı rawajlantıradı. Balada ishki kúshti 
rawajlandırıw jáne onıń jeke sıpatlarınıń qáliplesiwine túrtki beredi. Bunnan tısqarı 
balada átirap -ortalıq tuwrısındaǵı qıyallar da sistemaǵa salınadı. 
Tálim processinde tárbiyashınıń dıqqat orayında kishkentaydıń individual 
jáne social-sezim mútajliklerin qandırıw názerde tutılıwı kerek. Shınıǵıw hám 
oyınlar ushın saylanǵan didaktik materiallar balada motorika (háreket) hám 
sensorika (sezim) ni rawajlandırıwǵa jóneltirilgen bolıwı zárúr. Balanıń ózbetinshe 
háreket etiwi nátiyjesinde onıń ishki kúshleri erkin boladı hám az-azdan úlkenler 
járdemisiz da ózi atqara alıw kónlikpesine iye boladı. 
Montessori materialları bala ushın dúnyanı, átirap -álemdi ańǵarıw gilti 
esaplanıp, dúnya haqqındaǵı qıyalların sistemaǵa salıwǵa, onıń xaotik hám átirap -
álem tuwrısındaǵı bilimlerin keńeyiwine sebep boladı. Bular járdeminde balada 
dúńyaǵa kózqaras rawajlanadı. Ol óziniń jeke tájiriybesi tiykarında átirap -álem hám 

---

19 
tábiyatda júz beretuǵın hádiyselerdi túsinedi hám ańlay aladı. Sonday eken, 
balalarda sezim hám mayda qol háreketin rawajlandırıw arqalı mektep tálimine 
tayarlaw múmkinshilikleri jáne de keńeyedi degen juwmaqqa keliw múmkin. 
Tómende mektepke shekem tálim jastaǵı balalarda mayda qol háreketin 
rawajlandırıwǵa jóneltirilgen shınıǵıwlardan úlgiler keltiremiz. 
1-shınıǵıw. “Sebetshe”ni jasatamız (2-5 jaslı balalar ushın ). 
Shınıǵıw maqseti: kishkentaydıń tiykarǵı barmaqlarında (bas barmaq, 
kórsetkish hám orta barmaq ) motorikanı rawajlandırıw. Balanı jazıwǵa úyretiw. 
Kerekli úskeneler: sebetshe yamasa qalıń karton qaǵaz (tuwrı tórtmúyesh 
formasında bolıwı kerek), kir qıstırǵısh. Sebetsheniń sheti júdá qalıń bolmawı kerek. 
Balaǵa kir qıstırǵısh salınǵan sebetshe beriledi. Tárbiyashı oǵan hár úsh barmaq 
aralıǵinan keyin kir qıstırǵıshtı sebetshe shetine terip shıǵıwdı usınıs etedi. Bala 
tapsırmanı ǵárezsiz atqaradı.