6–Laboratoriya ishi: Soketlar asosida ma’lumot uzatishni dasturlash. Ishdan maqsad

Nazariy ma’lumotlar. 
Telekommunikatsiya tarmog‘i klasifikatsiyasi
TCP/IP modeli ta’rifi. 
• 
Internet tarmog‘ining samarali ishlashi uchun mavjud axborotni qanday qilib 
paketlar holatida uzatish va yetkazilgan axborotni qayta tiklash hamda bo‘laklangan 
paketlarni foydalanuvchiga qanday yetkazish kerakligi muammosini hal kilish lozim 
bыladi. 
• 
Bu muammolarni hal qilish uchun 
TCP
(Transmission Confrol Protocol —
uzatishni boshqarish protokoli) va 
IP
(Internet Protocol — Internet protokol) 
bayonnomalari yaratildi. Bu bayonnomalar Internet tuzilmasini aniqlovchi asosiy 
bayonnomalar bo‘lib xizmat qiladi(1983-yilda yaratildi).
• 
Odatda, ular qiya chiziq (/) bilan ajratilib, 
TCP/IP 
ko‘rinishida yoziladi. Ammo 
ularni yozish paytida bu bayonnomalar kompyuter tarmoqda ma’lumotlarni 
uzatishning turli xil yo‘nanalishlarini bildiruvchi ikkita turlicha bayonnoma 
ekanligini unutmaslik kerak.
3.1-rasm. TCP/IP protokolining 4 pog‘onasi. 
• 
TCP/IP protokollari to‘rt pag‘onali tuzilishi ega: Pog‘ona Tavsif Protokollar 
Amaliy TCP/IP ning amaliy protokollarini va tarmoqda zarur bo‘lgan transport 
pog‘onasidagi xizmatlar bilan ishlovchi dastur interfeysini ta’minlaydi. HTTP, 
Telnet, FTP, TFTP, SNMP, DNS, SMTP, X Windows, va boshqalar. Transport 
Kompyuterlar orasidagi seans bog‘lanishlani ta’minlaydi. Ma’lumot uzatishda 
foydalaniladigan xizmatlar va bog‘lanish xolati darajasini aniqlaydi. TCP, UDP 
Internet Ma’lumotlarni IP - datagrammaga joylashtiradi. IP - datagramma 
marshrutizasiyasini bajaradi. IP, ICMP, ARP, RARP Tarmoq interfeysi Optik tolali, 

---

koaksial kabelli uzatish vositalarida ma’lumotlar bitlarini elektr yoki apparat 
qurilmalaridagi signallarga o‘zgartiradi. Tarmoqdagi ma’lumotlarni fizik uzatish 
prinsiplari va vositalarini belgilaydi. Ethernet, Token ping, FDDI, X.25, Frame 
relay, RS-232, v.35