Transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi

3 – rasm.
Yuk avtomobilining dvigateli va shassisi: 
1-dvigatel; 2-ilamsha; 3-uzatmalar qutisi; 4-rul boshqarmasi; 5-kardanli uzatma;
6-orqa shataklovchi (most) ko'prik; 7-rama;
8-ressor; 9-g'ildirak;10-yonilg'i baki; 11-amortizator; 12-oldingi ko'prik. 
Dvigatel, ilashish muftasi va uzatmalar qutisi bir butun shaklida joylashib, 
ularning asosiy o’qlari bir to’g’ri chiziqda yotgani uchun ularni 
kuch bloklari
deb 
yuritiladi. 
Kardanli uzatma 5 uzatmalar qutisidan keyin joylashgan bo’lib, undan olgan 
burovchi momentni o’zgaruvchan burchak ostida asosiy uzatmaga yetkazib beradi. 
Asosiy uzatma differentsial va yarim o’qlar ketingi yetakchi ko’prik 6 da 
joylashgan bo’lib, kardandan kelayotgan burovchi momentni yetakchi g’ildiraklar 
9 ga kuchaytirgan holda yetkazib beradi. 

---

11 
Yurish qismi
avtomobshtning ilgarilama harakatlanishini ta'minlaydigan 
aravadan tashkil topgan. Uning asosi bo’lib rama 7 xizmat qiladi. Ramaga esa 
avtomobilning barcha agregat, mexanizm va qismlari o’rnatiladi, oldingi o’q 12 va 
ketingi ko’prik 6 esa ressora 8 lar yordamida ramaga biriktriladi. Avtomobil 
harakatlanganda, yetakchi g’ildirak 9 lardan harakat ressora va rama orqali oldingi 
g’ildiraklarga uzatiladi. Ressora 5 qayishqoq shinali g’ildiraklarning yo’l 
notekisliklariga urinishi natijasida hosil bo’lgan turtkilarini yumshatib, rama 7 ga 
uzatadi. Amortizator 11 esa turtkilarni yumashatishda hosil bo’lgan tebranishlarni 
so’ndiradi. 
Boshqarish tarmog’i avtomobilning harakat yo’nalishini o’zgartirish, 
sekinlashtirish va to’xtatish uchun xizmat qiladi. 
Boshqarish tarmog’i
ikkita 
alohida qismdan;