O. I. Jalolov Buxoro davlat universiteti Amaliy

Oddiy hodisalar
Latexda formulani chiroyli ko’rinishda yozish uchun quyidagi oddiy
hodisalarni bilish muhim.
-Formula yozishda agar bo’lish belgisi qatnashsa iloji boricha kasr
ko’rinishda(kasr ko’rinishda yozish uchun maxsus \frac buyrug’idan foydalanish
mumkin) yozishga harakat qiling.
-Agar matn quyi indeksida yozishga to’g’ri kelib qolsa ,yuqori indeks bilan
teng parametrda yozishga harakat qiling.

---

57
-Agar yuqori yoki quyi indekslar mavjud bo’lsa ularni joylashtirishda { va }
belgilaridan foydalaning.
Formulada yuqori quyi indekslarni joylashtirishda Latexning maxsus buyrug’i
\atop dan foydalanish mumkin.
Ilgari $\Gamma^k_{ij}$ \\
ko'rinishda yozilgan bo'lsa\\
hozir $\left\{ij\atop k\right\}$\\
ko'rinishda yoziladi.
Biz bu yerda figurali qavslarni ichidagi formula o’lchamini bilan matn
o’lchamiga moslashtirish uchun yana \left va \right dan foydalandik.
Ko’pincha yuqori va quyi indeks yozishda, yuqoridagi misol kabi \left(
,
\atop
va
\right) buyruqlaridan foydalaniladi.Bunday vaziyatlarda uncha ko’p
foydalanilmasada yana bir buyruq bilan tanishib o’tishni lozim topdik.Bu \choose
buyrug’i.Quyidagi misolda shu buyruq ko’rsatilgan:
$$
{n\choose k}=\frac{n!}{k!(n-k)!}
$$
Bu yerda foydalanganimiz \choose buyrug’i ko’rib turganimizdek
“ochiluvchi” va “yopiluvchi” qavslar bilan nomutanosiblik kelltirib
chiqaradi.Ya’ni bu buyruq avval “ochiluvchi” va “yopiluvchi” qavslarni aniqlab
so’ngra yuqori va quyi indekslarni uni ichiga yozadi, \atop da esa avval yuqori va
quyi indekslar aniqlanib, so’ngra shularga mos qavslar qo’yib chiqiladi. Albatta
barcha vaziyatlarda ham formula yozishda qavslar kerak bo’lmaydi. Bunday
vaziyatlarda \choose buyrug’i qulayroq.Shuning uchun ham har ikkala buyruqning
o’z o’rni bor.
Endi yana bir ajoyib hodisalardan biri bo’lgan formula yozilgan qator ustiga
biror belgi va yoki shunga o’xshash yozuvlar yozish.Bunday ko’rinishlar
Latexning \stackrel buyrug’i yordamida hosil qilinadi.Bu buyruq ikkita qismdan

---

58
iborat:birinchisi qatorni yozish,ikkinchisi qator ustini yozish.Quyidagi misol
yordamida bu buyruq haqida tasavvur hosil qilishingiz mumkin:
$A\stackrel{f}{\longrightarrow}B$
Qator ostida gorizontal figurali qavs yozish uchun \underbrace buyrug’idan
foydalaniladi.Albatta bu buyruqdan keyin qatorni yana davom ettirish mumkin.
$$
\underbrace{1+3+5+7+
\cdots+2n-1}_{\mbox{$n$ ta}}=n^2
$$
Qator ustiga gorizontal figurali qavs yozish uchun \overbrace buyrug’idan
foydalaniladi.Bir qatorning ham yuqori qismiga,ham ostki qismiga gorizontal
figurali qavs yozish mumkin.
$$
\overbrace{\underbrace{
a+b+\cdots+z
}_{26}+1+
\cdots+10}^{36}
$$