Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

0 ‘zingizni sinang
^ 
♦ Maktab — 
. 
♦ Pedagog — ... .
Xorazm M a ’mun akademiyasi. 
U yoki bu davlatda ilm -fan 
taraqqiyoti davlat hukmdorining ilm-fan sohasida tutgan yo‘liga bog‘liq 
bo‘lgan. Ya’ni, oliy hukmdor ilm-fanga homiylik qilgan bo‘lsa ilm-fan 
taraqqiy etgan. Olimlarga g‘amxo‘rlik qilgan bo ‘lsa, ular ilm -fan
80

---

sohasida katta kashfiyotlarni amalga 
oshirganlar.
Tarbdmizda Xorazmshohlar davlatini 
to‘rtta sulola boshqardi. Ulardan ikkin- 
chisi — m a’muniylar sulolasi hukm- 
ronligi davrida (995— 1017-yillar) ilm- 
fan taraqqiyotiga katta e ’tibor berildi.
Sulolaning so‘nggi hukmdori M a’mun 
ibn Ma’mun (999— 1017-yillar) ayniqsa, 
bu borada tarixda o‘chmas iz qoldirdi.
U o‘z davrining ilmlarini puxta egallagan hukmdor edi. Ayni paytda, 
ilm -fan va madaniyat taraqqiyotiga homiylik ham qildi. Uning 
homiyligi va rahbarligida 1004-yilda mamlakat poytaxtida «Dor-ul 
hikma va maorif» ilm-fan markazi tashkil etildi.
Keyinchalik olimlar uni «Xorazm Ma’mun akademiyasi» deb atadilar. 
Bu ilm-fan markazida Abu Nasr ibn Iroq, Abu Rayhon Beruniy, Abu 
Ali ibn Sino, Abulxayr ibn Hammor kabi o‘sha davrning o‘nlab buyuk 
allomalari faoliyat yuritdilar.
Yodda tuting!
«Ilm — insonlar hojatini chiqarmoqlikka xizmat qilsin», — degan ibora
akademiya allomalarining shiori edi.
Akademiya allomalari matematika, astronomiya, tuproqshunoslik, 
geografiya, tibbiyot va qonunshunoslik kabi fanlar bilan shug‘ullan- 
dilar va jahon ilm-fani taraqqiyotiga ulkan hissa qo‘shdilar. Afsuski, 
akademiya atigi deyarli 14 yil faoliyat ko‘rsatgan, xolos.
1017-yilda Xorazmshohlar davlati o‘z mustaqilligini yo‘qotgach 
akademiya faoliyati to ‘xtab qolgan.