N. T. Alimxodjayeva z. A. Ikramova



Download 4,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet42/168
Sana18.02.2022
Hajmi4,18 Mb.
#451182
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   168
Bog'liq
bioorganik kimyo

Ba‟zi asoslarning pK
BH
+ qiymati: 
Natriy gidroksid 
pK
BH
+ =
14 
Etilamin 
pK
BH
+ = 
11 
Ammiak 
pK
BH
+ =



69 
Xinin
pK
BH
+ =

Anilin, piridin 
pK
BH
+ =

p-Nitroanilin 
pK
BH
+ = 

Organik birikmalarning asoslik xossalariga turli omillar ta‘sir ko‗rsatadi. 
Asoslik xossa kislotalik xossaga teskari bo‗ladi. Bir xil radikal tutgan va asosli 
markazda bitta davr elementlarini saqlagan asoslarning nisbiy kuchi shu 
elementlarning e l e k t r o m a n f i y l i g i g a bog‗liq. Atomning 
elektromanfiyligi qancha katta bo‗lsa, juft elektronni ushlab turishi ortadi va
organik moddalarning asosliligi shuncha kuchsiz bo‗ladi. 
Chunonchi, oksoniy 
asoslari ammoniy asoslariga nisbatan kuchsizdir.
Bir xil radikal saqlagan, ammo asosli markazda har xil davr elementlari 
tutgan birikmalarning asosliligini geteroatomning q u t b l a n u v ch a n l i g i
belgilaydi. Shunga ko‗ra, sulfoniy asoslari oksoniy asoslariga nisbatan kuchsiz. 
Asoslikni ortishi 
RNH
2

ROR 

R-OH 

R-SH 
Asoslilik molekuladagi o‗rinbosarlarning elektron ta‘siriga ham bog‗liq.
E l e k t r o n d o n o r (elektron beruvchi) o‗rinbosarlar asoslilikni oshiradi, e l e k t 
r o n a k
s e p t o r (elektron qabul qiluvchi) o‗rinbosarlar esa asoslilikni kamaytiradi.
Masalan, metilamin (CH
3
-NH
2
)
 
molekulasida metil radikali musbat induktiv 
ta‘sirga ega. Natijada azot atomining electron zichligi ortadi. Demak, asoslilik 
ortadi. Dimetilaminning asosliligi metilaminnikiga nisbatan yuqori, trimetilaminning 
asosliligi esa dimetilaminnikidan kuchliroq, chunki trimetilamin molekulasida uchta 
metil radikali bor: 


70 
Aromatik aminlardan anilin 
 
va alifatik amin metilaminni asosligini 
solishtirsa, anilinni asoslilik xossasi metilaminnikiga nisbatan kuchsiz, chunki 
metil aminda metil radikali musbat induktiv ta‘sir ko‗rsatadi. Natijada azot 
atomidagi elektronlar zichligi ko‗payadi, asosliligi esa (proton qabul qilish) ortadi. 
Anilinda esa azotning bo‗linmagan elektron jufti benzol halqaning 

- elektronlari 
bilan p,

-tutashgan bo‗ladi. Oqibatda anilinning asosli xossasi kamayadi. 
Shuning uchun alifatik aminlarning asosliligi aromatik aminlarnikiga nisbatan 
yuqoridir. 
O‗rinbosarlarni molekulaning kislota-asoslik xossasiga ta‘sirini novokain 
molekulasida ko‗rish mumkin. Novokain — p-aminobenzoy kislotaning 
dietilaminoetanol bilan hosil qilgan murakkab efiri bo‗lib, jarrohlik amaliyotida 
og‗riq qoldiruvchi modda sifatida qo‗llanadi. Novokain suvda yomon eriydi, 
uning tuzi – novokain gidroxlorid yaxshi eriydi. 
C
2
H
5
C
2
H
5
H
2
N— —C—O—(CH
2
)

—N 
+ HCl 



Download 4,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   38   39   40   41   42   43   44   45   ...   168




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish