Universiteti a. A. Pulatov voleybol nazariyasi va

Musobaqaoldi vaziyatlariga xos ruhiy holatlar 
 
100-rasm 
 
15.7. YUqori malakali voleybolchilarda o‘tkaziladigan integral tayyorgarlik 
Integral tayyorgarlik – bu muntazam o‘tkazilib borilgan mashg‘ulotlar davomida 
shakillantirilgan tayyorgarlik turlari (jismoniy, texnik, taktik, psixologik, 
funksional)ni umumlashtirish, sport mahorati va sport “forma”sini yuksak darajaga 

---

358 
ko‘tarishga qaratilgan pedagogik jarayondir. Ushbu jarayonda barcha jismoniy 
sifatlar, texnik-taktik harakatlar, o‘yin kombinatsiyalari yagona maqsadga qaratilgan 
integral mashg‘ulotlar turli raqib jamoalarning o‘yin taktikasiga muvofiq yo‘nalishda 
tabaqalashtirilgan tartibda olib boriladi. 
Integral mashg‘ulotlarda o‘yin va musobaqa mashqlari yordamida guruhli 
hamda jamoa texnik-taktik harakatlari, turli o‘yin kombinatsiyalari shakillantiriladi. 
Ko‘p partiyali o‘quv o‘yinlari asosida o‘yin chidamkorligi, koordinatsion 
chidamkorlik 
sayqal 
toptiriladi, 
umumiy 
va 
maxsus 
ish 
qobiliyati 
mukammalashtiriladi. Sinov, nazorat va saralov uynlarini ko‘p martalab o‘tkazish 
asosida jamoaning jangovar va zahira tarkiblari shakillantiriladi. Mashg‘ulotlar hajmi 
optimallashtiriladi, ularning shiddati maksimal darajaga olib chiqiladi, yo‘nalish turli 
variantlar doirasida tabaqalashtiriladi va modellashtirilgan tartibda shakillantiriladi. 
Hujum va himoya texnik-taktik harakatlari guruxli hamda jamoa tarkiblarida 
sinovdan o‘tkaziladi. 
Vizual va stenografik kuzatuvlar asosida texnik-taktik harakatlar samarodarligi 
aniqlanadi. Qayd etilgan natijalar asosida mashg‘o‘lot va musobaqa o‘yinlari 
mazmuniga zarur o‘zgartirishlar yoki qo‘shimcha chora-tadbirlar kiritiladi. 
Integral tyyorgarlik jarayonida psixologik sifatlar va funksional imkoniyatlarni 
shakillantirishga alohida urg‘u beriladi. Bu borada ko‘rish kengligi va chuqurligi, 
kuzatish va tahlil qilish, taktik variantlarni xotirada saqlash, tezkor va murakkab 
o‘yin vaziatlarida qulay fursatlarni aniqlash va foydali reaksiya ko‘rsatish, iroda va 
boshqa ruhiy hislatlarni shakillantirish choralar ko‘rilishi darkor. 
Integral tayyorgarlikka qaratilgan mashg‘ulotlarni tashkil qilishda jismoniy 
sifatlar, texnik-taktik usullar turli o‘yin kombinatsialariga mos ravishda yo‘naltirish 
va ularni muayyan maqsadga ihtisoslashtirish muhim ahamiyatga egadir. Ushbu 
jarayonni samarali amalga oshirishda quyidagi rasmdan foydalanish tavsiya etiladi 
(...rasm). 

---

359 
Izoh
: UJS- umumiy jismoniy sifatlar 
MJS- maxsus jismoniy sifatlar 
101-rasm. Integral tayyorgarlik va uning tarkibiy komponentlari.