Landshaft dizayni va interyer

14- rasm.
Me’moriy orderning suvbо‘yog‘i. Modelirovkalash nursoya suvbо‘yoq jarayonida turli 
burchakli qismlari kontrast kontur bilan soya tomonidan amalga oshiriladi. Ajratilgan kontur 
ajralgan qismlarning relyefli ekanligini kо‘rsatadi. Asl chizma XIX asr.
Bir nechta me’moriy shaklning suvbо‘yog‘ida (ular о‘zaro bir biridan har xil 
masofalarda joylashgan) nursoya va havo perspektivasi qonuniyatiga amal qilish kerak: 
shakl qanchalik tomosha qiluvchi shaxsga yaqin bо‘lsa, shuncha nur va soya 
kontrastliroq, detal va fakturalar aniqroq, qancha uzoq bо‘lsa nur va soya kontrasti 
yumshoqroq bо‘ladi (bir biriga yaqin), faktura va detallar yо‘qolib ketadi (rasm 13 – 15). 

---

49 
Dastlab yorug‘lik kuchi va yо‘nalishi aniqlashtiriladi, bu jarayon suvbо‘yoqda 
fazoda joylashtirilgan shakllarga nisbatan yorug‘likdan soyaga qarab bajariladi. 
Sо‘ngra birinchi planda me’moriy detalning nursoya usuli ishlab chiqiladi, keyin esa 
ikkinchi planda nursoya kontrastlar yumshatib chiqiladi (havodagi perspektiva). 
Kompozitsion grafik masalaga kо‘ra birinchi plandan keyingilariga о‘tish, yorug‘ 
joylarning soyalar bilan munosabatlari nyuansli yoki kontrastli bо‘lishi mumkin. 
16 - rasm. 
Bir biridan fazoda har xil 
uzoqlikda joylashgan murakkab me’moriy 
shakllarning suvbо‘yog‘i. Ashyo taxta bо‘lganida 
suvbо‘yoq ketma – ketligining yangicha uslubini 
aniqlab berdi : bunda tо‘qdan о‘tish birinchi 
planda va ocharish esa umuman orqa planga о‘tib 
ketgan. 
Chuqurlik och rangli joylarni, nursoya 
kontrastlarini va uzoqdagi shakllarni 
perspektivasini ochartirish orqali amalga 
oshirilgan. 
Kо‘p qirrali va egri chiziqli shakllar (bliklar, 
tekis yoki qiya yorug‘lik, yarimsoya, soya, 
reflekslar) nursoyaning о‘zgarishida kо‘rsatilgan. 
Chizmada chiziqli konturni fazoviy sustlashishi 
kо‘rsatilgan. Bu grafik usul plastik chiziqli 
taxtaning xarakterini kо‘rsatishga imkoniyat 
beradi. Chizma kompozitsiyasi misoli grafik 
masalaning mazmunida kо‘rsatilgan. MAI ishi.
5 rasm.
Me’moriy shakllarning suvbо‘yog‘i
(har xil uzoqlikda joylashgan). Och material - 
tosh. 

---