O karimova huquqshunoslik

emansipa -
tsiya
deb ataladi.
Fuqarolar muomala layoqatidan sudning qaroriga bi-
noan mahrum bo‘lishi mumkin. Muomala layoqatidan
mahrum etish spirtli ichimliklarni yoki giyohvand modda -
larni iste’mol qilish natijasida o‘z oilasini og‘ir ahvolga
solib qo‘yayotgan fuqaroga nisbatan amalga oshiri 
ladi.
Unga homiylik belgilanadi. Bunday fuqaro mayda maishiy
bitimlarni mustaqil tuzish huquqiga ega. U boshqa bitim-
larni homiyning roziligi bilangina tuzishi, shuningdek, ish
haqi, pensiya va boshqa daromadlar oli shi hamda ularni
tasarruf etishi mumkin. Biroq bunday fuqaro o‘zi tuzgan
bitimlar bo‘yicha va yetkazgan zarari uchun mustaqil ra -
vishda mulkiy javobgar bo‘ladi.
Yuridik shaxs
— o‘z mulkiga, xo‘jalik yuritishida yo-
ki operativ boshqaruvida alohida mol-mulkka ega

---

61
bo‘lgan hamda o‘z majburiyatlari yuzasidan ushbu mol-
mulk bilan javob beradigan, o‘z nomidan mulkiy yoki
shaxsiy nomulkiy huquqlarga ega bo‘la oladigan va
ularni amalga oshira oladigan, majburiyatlarni bajara
oladigan, sudda da’vogar va javobgar bo‘la oladigan
tashkilot hisoblanadi.
Yuridik shaxs nizom yoki ta’sis shartnomasi asosida
ish olib boradi. Qonunda nazarda tutilgan hollarda tijo-
ratchi tashkilot bo‘lmagan yuridik shaxs shu turdagi
tashkilotlar haqidagi nizom asosida ish olib bo 
rishi
mumkin.
Yuridik shaxsning ta’sis shartnomasi uning muassis-
lari tomonidan tuziladi, nizomi esa tasdiqlanadi.
Yuridik shaxs qonun hujjatlarida belgilangan tar tibda
davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi lozim. Davlat ro‘yxatidan
o‘tkazish haqidagi ma’lumotlar barcha 
ning tanishib
chiqishi uchun ochiq bo‘lgan yuridik shaxslarning
yagona davlat reyestriga kiritiladi.
Yuridik shaxslarda huquqiy layoqat va muomala
layo qati bir vaqtning o‘zida vujudga keladi. Yuqorida
bayon etilgan huquqiy holatlardan ko‘rinib turibdiki,
yuridik shaxslar o‘z nizomlarini tuzib, davlatning te 
-
gishli organlarida ro‘yxatdan o‘tadi. Yuridik shaxs o‘zin-
ing tashkiliy-huquqiy shaklini bildiradigan nomiga
ega bo‘ladi. Yuridik shaxsning joylashgan yeri va
nomi uning ta’sis hujjatlarida ko‘rsatiladi. Tijoratchi
tashkiloti bo‘lgan yuridik shaxs o‘z firma nomiga ega
bo‘lishi lozim.
Yuridik shaxs sudning qaroriga muvofiq, unga vako-
lat berilgan yuridik shaxs organining qaroriga muvofiq
tugatilishi mumkin. Yuridik shaxs tugati lishiga u tashkil
qilish chog‘ida qonun hujjatlari buzilishiga yo‘l qo‘yil-
ganligi, faoliyat ruxsatnomasiz (litsenziyasiz) amalga
oshiril gan yoki qonun tomo 
nidan taqiqlab qo‘yilgan
faoliyat bilan shug‘ullanganligi sabab bo‘lishi mumkin.
IV b o b. Fuqarolik huquqi asoslari

---

62
Huquqshunoslik